تحلیل انتقادی گفتمان مجموعه اشعار "الحبیب الإفتراضی" غاده السمان بر اساس الگوی نورمن فرکلاف

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

• پریسا کاظمی

هیات علمی دانشگاه پیام نور

https://doi.org/10.22067/jallv13.i4.85843

چکیده

غاده السمان شاعر و نویسنده ‌متعهد عرب است که در اشعار خود علیه ایدئولوژی‌های نادرست جامعه واکنش نشان داده است. پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف،به چگونگی انعکاس مهمترین مسائل جامعة عرب در شعر غاده السمان پرداخته و رابطه‌ی متقابل شعر (به عنوان متن) و جامعه را در سه سطح: توصیف، تفسیر و تبیین توضیح دهد. با توجه به بررسی انجام‌شده مشخص شد که زن و وطن دو موضوع برجستة شعر السمان هستند که با دیدی انتقادی و در بافتی فرهنگی تاریخی به تصویر کشیده شده‌اند. السمان در این مجموعه شعر، سعی کرده است تا به مهم‌ترین مشکل زنان یعنی فرهنگ مرد محور حاکم بر جامعه و نیز، جنگ‌های فرسایشی جهان عرب بپردازد و اثرات آن بر زندگی مردم را با دیدی انتقادی و گاه تمسخرآمیز به ورطه نقد بکشاند. اعتراض به اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه، نگاه انتقادی به جایگاه زنان و بافت فرهنگی جامعه در باب زنان از مهم‌ترین موضوعات شعری السمان در این مجموعه شعر است. این پژوهش سعی دارد تا به این دو پرسش پاسخ دهد که مهم‌ترین موضوعات اجتماعی مطرح‌شده در شعر غاده السمان بر اساس نظریة نورمن فرکلاف کدامند؟ السمان چگونه توانسته است با استفاده از کلمات این موضوعات را منتقل کند؟ در نتیجه این پژوهش مشخص شد که اشعار مجموعه شعر السمان حاصل تجربیات، ذهنیات و تفکر خود وی در باب جنگ و تأثیرات زیانبار آن بر زندگی مردم جامعه خصوصاً زنان است. جنسیت، قومیت و وطن از مهم‌ترین مسائلی هستند که السمان به آن‌ها توجه نشان داده است.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل گفتمان انتقادی
• زبان‌شناختی اجتماعی
• نورمن فرکلاف
• غاده السمان

مراجع

1.  

   1. پالتریج، برایان (1395)، درآمدی بر تحلیل گفتمان. ترجمه: طاهره همتی، تهران: نشر نویسة پارسی.
   2. حادی، احلام.(2004). جمالیات اللغة فی القصّة القصیرة: قراءة لتیار الوعی فی القصّة القصیرة السعودیة، ط1، المغرب: المرکز الثقافی الغربی.
   3. درپر، مریم (1392) سبک‌شناسی انتقادی (سبک‌شناسی نامه‌های غزالی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی)، تهران: علم.
   4. دوبووار، سیمن (1385)، جنس دوم، ترجمة: قاسم صنعوی، ج 2، چاپ هفتم، تهران: انتشارات طوس.
   5. السمان، غادة، (1399)زنی عاشق در میان دوات. ترجمه عبدالحسین فرزاد- تهران: نشرچشمه.
   6. _________(1990) تستوجب القتیلة. الطبعة الثانیة. بیروت: منشورات غادة السمان.
   7. __________ (2003). التمرد و الالتزام. بیروت. دار الطلیعة.
   8. __________ (2005).الحبیب الافتراضی. الطبعة الأولى، بیروت: منشورات غادة السمان.
   9. ____________(1995). لیل الغرباء، الطبعة التاسعة.منشورات غاده السمان.
   10. سراج، علی (1394)، گفتمان زنانه: روند تکوین گفتمان زنانه در آثار نویسندگان زن ایرانی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
   11. شوقی بدر، یوسف. (2010). القصة القصیرة النسویة اللبنانیة»، الناشر : وکالة الصحافة العربیة.
   12. عواد، حنان. (1989). قضایا عربیة فی أدب غادة السمان فی فترة ما بین 1962 م و 1975 م. الطبعة الأولى.بیروت:دار الطلیعة.
   13. فرزاد، عبدالحسین.( 1387 )ابدیت لحظه عشق، چاپ دوم،تهران، نشر چشمه.
   14. فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصّل امروز بر پایه زبان­شناسی جدید. تهران: سخن.
   15. فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
   16. نسب الاختیار، نجلا. (1991).تحریر المرأة عبر أعمال سیمون دوبووار و غاده السمان، بیروت: دارالطلیعة.
   17. وبستر، راجر (1382)، پیش‌درآمدی بر مطالعة نظریة ادبی، ترجمة الهه دهنوی، چاپ اول، تهران: روزنگار.
   18. افخمی، رضا، روستایی، علیرضا.(1400). «تحلیل گفتمان ادبی لامیه إمرئ القیس الا عم صباحاً ». فصلنامه علمی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره سیزدهم، شماره 3.صص22-1 (Doi:10.22067/jallv13.i3.80646)..
   19. آقاگل‌زاده، فردوس (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات». ادب‌پژوهی. دوره یکم .شماره1.صص27-17.
   20. امیدوار، احمد.(1400). «تحلیل گفتمان انتقادی اشعار احلام نصر بر اساس نظریه لاکلا و موفه». فصلنامه علمی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره سیزدهم، شماره 2.صص 103-78. (Doi: 10.22067/jallv13.i2.2014.1037).
   21. حق‌شناس، علی‌محمد و عطاری، لطیف (1386)، «نشانه‌شناسی شعر»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال 39، شمارة 183، صص: 45 ـ 19.
   22. . Brown,G. & G. Yule.(1989). Discouse Analysis(reprinted) .cambridge: Cambridge University press. [In English[.
   23.  Fairclough, N. (2001). Language and power.England: Logman . [In English[.
   24.  Fawler,R. (1986).Linguistic Criticism. Oxford:Dxford University Press. [In English[.
   25. . Rogers,R. (2004). Setting an agenda for critical discours analysis in educa-tion. [In English].
   26. . Rogers,R.(n.d).An Introduction to Critical Discourse Analysis in Education]. In English[