عبدالباسط عرب یوسف آبادی
چکیده
یکی از پدیده‌های ادبی قرن چهارم، مناظرات ادبی است که میان ادبای بزرگ آن دوران برپا می‌شد و مناظرات خوارزمی (323-383ق) و بدیع‌الزمان (358-398هـ.ق) از مشهورترین آن‌ها به شمار می‌آید. خوارزمی که ادیب پرآوازه نیشابور بود مورد حسادت جمعی از علما و بزرگان آن عصر قرار گرفت و آنان با توطئه‌چینی، بدیع‌الزمان را تطمیع کرده و از این طریق به صف‌آرائی ...
بیشتر
یکی از پدیده‌های ادبی قرن چهارم، مناظرات ادبی است که میان ادبای بزرگ آن دوران برپا می‌شد و مناظرات خوارزمی (323-383ق) و بدیع‌الزمان (358-398هـ.ق) از مشهورترین آن‌ها به شمار می‌آید. خوارزمی که ادیب پرآوازه نیشابور بود مورد حسادت جمعی از علما و بزرگان آن عصر قرار گرفت و آنان با توطئه‌چینی، بدیع‌الزمان را تطمیع کرده و از این طریق به صف‌آرائی ادبی در مقابل خوارزمی پرداختند. پژوهش حاضر در تلاش است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به شعر این دو ادیب و همچنین روایات مورخانی که شاهد این ماجرا بودند، عوامل بروز مناظرات میان آن دو را تبیین نماید. نتایج اولیه حاکی از آن است که در پیدایش این مناظرات زمینههای ذاتی، مذهبی، علمی و سیاسی نقش بهسزائی داشته، به گونهای که تقابل روحیات متناقض اخلاقی و شخصیتی دو طرف مناظره باعث پیدایش زمینه ذاتی گردید و همچنین اختلاف مذهب آن دو در پیدایش و استمرار مناظره تأثیرگذار بود. تلاش برای دستیابی به جایگاه علمی والا از جانب رقیب، زمینه علمی این مناظرات را فراهم آورد و درگیری خوارزمی با سیاستمداران و رجال برجسته و همچنین حسادت آن‌ها نسبت به وی، بر این دسیسهچینی افزود که نتیجه آن شکست خوارزمی در برابر بدیع‌الزمان بود.
