نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، ایران
چکیده
لامیة العرب، قصیدهای پرآوازه، شامل 68 بیت، منتسب به شنفری ازجمله شاعران صعلوک عرب در عصر جاهلی است. پژوهش حاضر، مبتنی بر یک تحلیل منسجم یا متکامل است که همة عناصر و اثرگذارهای شرکت‌کننده در آفرینش قصیده را از زوایای مختلف فنّی، تاریخی و روانشناسی، مورد کاوش قرار میدهد. این پژوهش درصدد است که با رویکرد تحلیل عناصر متن از جنبههای مختلف روانشناسی، بلاغی و تحلیل محتوا، تعبیرات شعری را واکاوَد، پرده از عواطف سراینده بردارد و کیفیت رابطة بین ذهن و زبانش را کشف کند. این تحقیق هم از جنبة روانشناسی و هم از منظر بلاغی، ناسازگاری بین ادّعاهای شاعر و ناخودآگاهش را برملا میسازد. در بحث از تخیّل، مشبّهبههایی که شاعر، گزینش کرده، رویکرد وی به سمت جامعه و زندگی اجتماعی را نشان میدهند، درحالی‌که شاعر از همان آغازین ابیات، آشکارا مدّعی ترک قبیله است. لحن شاعر نیز بین دو حالت غنایی و خطابی در نوسان است و حتّی جنبة خطابی آن، بر جنبة غنایی و ذاتیاش غلبه دارد. باری این تناقضها نشاندهندة ناسرگی سروده و عدم صدق عاطفی سراینده نیست، بلکه بیانگر دنیای آشفته و متناقضی است که شنفری در بسترش، زیست و نیز نشان دهندة گسلی است که بین واقعیتهای ناهنجار زندگی وی و آرمانهای بلندش، واقع بوده است.
کلیدواژه‌ها
- استراترن، پل. (1389). آشنایی با شوپنهاور. مترجم: کاظم فیروزمند. چاپ یکم. تهران: مرکز.
- اسماعیل، عزالدین. (1978). الادب و فنونه. الطبعة السادسة. بیروت: دارالفکر العربی.
- الإصبهانی، ابوالفرج علی بن الحسین. (1970). الأغانی. تحقیق: ابراهیم الأبیاری. ج18. مصر: دارالشعب.
- براون، دی. (1353.). فاجعه سرخ پوستان آمریکا (دلم را به خاک بسپار). مترجم: محمّد قاضی. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
- البستانی، فؤاد أفرام. (1419). المجانی الحدیثة عن مجانی الأب شیخو. ج1. الطبعة الرابعة. قم: ذوی القربی.
- بنت الشاطیء، عائشة. (1961). قیم جدیدة للأدب العربی. مصر: دارالمعارف.
- ثروت، منصور. (1387). آشنایی با مکتبهای ادبی. چاپ دوم. تهران: سخن.
- الحوفی، احمد محمد. (1962). الحیاة العربیة من الشعر الجاهلی. الطبعة الرابعة. دمشق: دارالقلم.
- الخشرم، عبدالرزاق. (1982).الغربة فی الشّعر الجاهلی. دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
- خلیف، یوسف (لا تا). الشّعراء الصعالیک فی العصر الجاهلی. الطبعة الثالثة. القاهرة: دارالمعارف.
- 11. دورانت، ویل. (1348). تاریخ فلسفه. مترجم: عباس زریاب خویی. ج2. چاپ سوم. تهران: فرانکلین.
- شمیسا، سیروس. (1394). انواع ادبی. ویراست چهارم. تهران: میترا.
- ......... ، ........... . (1381). بیان (با تجدید نظر و اضافات). چاپ نهم. تهران: فردوس.
- صدیقی، عبدالحمید (1362ه.ش). تفسیر تاریخ. مترجم: جواد صالحی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- ضیف، شوقی (لا تا). تاریخ الأدب العربی. ج1. الطبعة الثالثة. مصر: دارالمعارف.
- عزت راجح، احمد. (1957). اصول علم النفس. الطبعة الثالثة. مصر: مطبعة جامعة الاسکندریة.
- الفاخوری، حنّا. (1390). تاریخ الأدب العربی. الطبعة السادسة. تهران: طوس.
- فروم، اریک. (1382) فراسوی زنجیرهای پندار. مترجم: بهزاد برکت. چاپ دوم. تهران: مروارید.
- قادرة، غیثاء. (2013م). لغة الجسد فی أشعار الصعالیک، تجلیات النفس و أثرها فی صورة الجسد. دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
- قطب، سیّد. (1410). النقد الادبی اصوله و مناهجه. الطبعة السادسة. القاهرة: دارالشروق.
- المبرّد، ابوالعباس. (1939). الکامل فی اللغة و الأدب. تحقیق: أحمد محمد شاکر و زکی المبارک. قاهرة: البابی الحلبی.
- نیکبخت، محسن (1392). کویر، انسان، سکوت، گزیدهای از سخنان دکتر علی شریعتی. چاپ اول. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- ویلیک، رنیه و وآرن أوستن. (1992). نظریة الأدب. مترجم: عادل سلامة، الریاض: المجلس دار المریخ للنشر.
- الیوسف، یوسف. (1980). مقالات فی الشعرالجاهلی. الطبعة الثانیة. الجزائر: دارالحقائق بالتعاون مع دیوان المطبوعات الجامعیة بالجزائر.
- عباس زاده، فاضل و جبّاری، مهدی. (1394). «نقش تمثیلی حیوانات در روند داستانهای شاهنامه». فصلنامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بوشهر. شماره پیاپی: بیست و ششم. زمستان. صص 111- 132.
- ملایی، علی اکبر. (1394). «تبیین پدیدهی فراگیر زبانی «صفت جانشین موصوف». مجله زبان و ادبیات عربی (مجله علوم انسانی سابق). شماره 12. بهار و تابستان. صص 179- 206.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله