نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2 (استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
این پژوهش قصد دارد تا ضمن واکاوی مؤلفههای رئالیسم جادویی در رمان تونسی "وقائع المدینة الغریبة"، دریابد که "عبد الجبار العش"، نویسندۀ این رمان، چگونه با تکیه‌بر ژانر رئالیسم جادویی یا نمایش واقعیتها از دریچۀ امور شگفتانگیز و خیالی توانسته است به آسودگی به بیان مشکلات و کاستیهای سیاسی و اجتماعی بپردازد. موفقیت این رمان عربی در دریافت جایزۀ ادبی کومار تونس و ناشناخته بودن این رماننویس تونسی در میان جامعۀ ادبی و دانشگاهی ایران، یکی از ضرورتهای این پژوهش را تببین میکند؛ مورد بعدی بیان یک سری انتقادات سیاسی و اجتماعی در این رمان است که تنها به جامعه تونس محدود نمیشود و به‌گونه‌ای با مسائل جامعۀ امروزی ما نیز همپوشانی دارد. نگارندگان پژوهش، پس از بررسی این رمان به روش توصیفی-تحلیلی دریافتند که نویسنده با تکیه‌بر مؤلفههایی مانند: طرح وقایع شگفتانگیز، نمادپردازی، تقابل مدرنیته و سنت، درونمایۀ سیاسی-اجتماعی و همچنین توصیفات اکسپرسیونیستی -که ازجمله مؤلفههای مشترک داستانهای رئالیسم جادویی شمرده میشوند- موفق شده است، عمق و گستردگی مشکلات اجتماعی و سیاسی جامعۀ تونس را بیان کند و از این رهگذر با آگاهی دادن به خواننده، او را برای ایجاد تغییر در جامعه ترغیب سازد. العش در این داستان، مرز واقعیت و خیال را کمرنگ میسازد. او زبان طنزآمیز خود را به عنوان چاشنی به خدمت میگیرد تا بتواند تلخترین و سیاهترین وقایع روز جامعه را در قابی جذاب برای مخاطبان خود به تصویر بکشد. پس از طرح وقائع شگفتانگیز، حضور نمادها در این داستان سهم چشمگیری را به خود اختصاص میدهد. علت این امر آن است که کشف امور پیچیده برای ذهن مخاطبان از جذابیت بیشتری برخوردار است؛ بنابراین العش در شخصیتپردازی و هنگام بیان انتقادات خود، نمادپردازی را چارۀ کار خویش قرار میدهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- أبو احمد، حامد (2002). فی الواقعیة السحریة. ط1. القاهرة: دار سند باد.
- انوشه، حسن (1381). دانشنامه ادبی فارسی. تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد سلامی.
- بالتا، پل (1370). مغرب بزرگ: از استقلالها تا سال 2000. ترجمه عباس آگاهی. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
- بلخوجة، طاهر (1999). الحبیب بورقیبة: سیرة زعیم القاهرة. مصر: الدار الثقافة للنشر.
- جبران، مسعود (1965). رائد معجم لغوی عصری. بیروت: دار العلم للملایین.
- حنیف، محمد (1391). راز و رمزهای داستاننویسی. تهران: سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی.
- . ستاری، جلال (1378). اسطوره و رمز. چاپ پنجم. تهران: سروش.
- عباس، احسان (1388). شعر و آینه: تئوری شعر و مکاتب ادبی. ترجمه حسن حسینی. تهران: سروش.
- العش، عبد الجبار (2017). وقائع المدینة الغریبة، تونس: دار الجنوب.
- علام، حسین (2010). العجائبیة فی الأدب، من منظور شعریة السرد. بیروت: الدار العربیة للعلوم ناشرون.
- کسرائی، شاکر (1399). جریانهای سلفی معاصر.
- گولد، جولیوس و کولب، ویلیام ل (1384). فرهنگ و علوم اجتماعی. مترجم باقر پرهام. چاپ دوم. تهران: مازیار.
- مصطفی، ابراهیم (1960). معجم الوسیط. مجمع اللغة العربیة. القاهرة: دار الدعوة.
- مطری، نجلاء علی (1437). الواقعیة السحریة فی الروایة العربیة. جدة: النادی الأدبی الثقافی.
- یونگ، کارل گوستاو (1381). انسان و سمبلهایش. مترجم محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جامی.
- شلمانی، سعد عبد العالی الفضیل (2000). «التغییر الاقتصادی و السیاسی فی تونس: من بورقیبه إلی بن علی». المستقبل العربی. لبنان: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
- عید، حسین (2005). «حوار مع جابریل گارسیا، رحلة رجوع الی المنبع». مجلة الفیصل السعودیة، العدد 350. صص110.
- آتش سودا، محمد علی و احمد توللی (1389). «بررسی تطبیقی رمان صد سال تنهایی و رمان عزاداران بیل». مطالعات ادبیات تطبیقی. سال پنجم. شماره 16. صص 11-34.
- زارع برمی، مرتضی و کاظمی، فاطمه (1399). «رئالیسم جادویی در رمان الأشجار واغتیال مرزوق». زبان و ادبیات عربی. سال دوازدهم. شماره 2. صص187-204. Doi: 10. 22067/jall. v12. i2. 88972
- ملا ابراهیمی، عزت و رحیمی، صغری (1396). «تحلیل مؤلفههای پسامدرنیسم در آثار داستانی جبرا ابراهیم جبرا با تکیه بر رمانهای البحث عن ولید مسعود و یومیات سراب عفان». زبان و ادبیات عربی. سال نهم. شماره 16. صص 273-306.
Doi: 10. 22067/jall. v8i16. 55427
)
ارسال نظر در مورد این مقاله