واژۀ استغاثه از حیث معنایی، بلاغی و ادبی به معنای شفیع طلبیدن است. از دیرباز در ادبیات عرب نوعی شعر با درون‌‌مایۀ استمداد ظهور یافت که «استغاثه» نام گرفت و از دو ابزار معنوی و مادی «توکّل» و «تمسّک» بهره می‌‌برد که در پی تغییراتی در اوضاع جامعۀ هدف بود. با نگاهی به پژوهش‌های محقّقان حوزۀ ادبیّات و تاریخ ادبیات، می‌توان دریافت درون‌‌مایه‌‌های ادبی استغاثه در واقع، بیانگر مسئولیت اجتماعی و تعهد هنری شاعران بوده و نیک آشکار است که برای فهم عمیق‌‌تر چرایی سرایش این نوع اشعار، به‌کارگیری نظریه‌هایی که شناختِ جامعه و مردم خاص زمانی را بررسی می‌کنند، راهگشا خواهد بود. در پژوهش توصیفی‑تحلیلی حاضر، تلاش شده است تا از دیدگاه جامعهشناسی پیر بوردیو استفاده شود. بر مبنای این نظریّه، تعهد اجتماعی، عمل و کنش، بازتاب منش جامعه است. با تحلیل جامعهشناسی این مهم، آشکار خواهد شد که ساختارهای اجتماعی توانمندِ قشر حاکم، چه تأثیری بر قشر فرمان‌بر جامعه دارند. ازآنجاکه کُنش‌‌های ناآگاهانۀ به وجود آمده در ساختار اجتماعی دوران جاهلی و مقابله با اجبارهای صادره از قشر حاکم درنتیجه برخی تک‌‌بیت‌‌هایی با موضوع استغاثه بوده، در زمان حکومت مسلمانان بر اندلس عواملی همچون درگیری‌‌های دائمی اقتصادی و سیاسی، فساد اخلاقی حاکمان، حملات و فجایع منتج از جنگ‌‌های صلیبی سبب‌ساز تکوین این نوع شعر و تبدیل آن به‌صورت فن مستقل گردید. علاوه بر این، با توجّه به مدح قشر حاکم همراه استمداد در این نوع ادبی، در ادامه نیز چرایی عدم دوام مدح و هم تمرد و گلایه تدریجی علیه قوانین حاکم باگذشت زمان قابل بررسی است
براتی، عبّاسعلی. (1387). «نقد و نظر عوامل سقوط اندلس». نشریّۀ درسهایی از مکتب اسلام، شماره 568، صص 64-57.
جمشیدیها، غلامرضا و شهرام پرستش. (1386). «دیالکتیک منش و میدان در نظریّۀ عمل پییر بوردیو». فصلنامه نامه علوم اجتماعی. شماره 30. صص 23-1.
حکمت، ناهید مؤید. (1392). «درآمدی بر رویکرد روششناختی پیر بوردیو به مفهوم سرمایه فرهنگی». فصلنامه جامعهپژوهی فرهنگی. شماره 1. صص 178-155.
شهیدیپاک، محمّدرضا. (1397). «حذف تشیع علت اصلی سقوط اندلس در نظریّۀ ابنآبار و جامعهشناسی دیدگاه ابنخلدون در فروپاشی امویان اندلس». فصلنامه پژوهشنامه مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی. سال دوم. شماره 14. صص 146-135.
شهیدیپاک، محمّدرضا. (1390). «علل واقعی سقوط اندلس و نظریّۀ ابنخلدون». فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه تاریخ اسلام. سال اوّل. شماره 1. صص 108-79.
قادری، آزاده و سیّد حسین سیّدی. (1399). «خوانشی نشانهشناختی با رویکردی لایهای از زبان شعری امل دنقل مطالعه موردی قصیده البکاء بین یدی زرقاء الیمامة. مجلّۀ زبان و ادبیات عربی. سال دوازدهم. شماره 1. صص 76-60.
Doi. /10.22067/jall.v12.i1.66268
محمّدی، معصومه و همکاران. (1396). «نقد و بررسی ندا در بلاغت فارسی و عربی». پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت. سال ششم. شماره 2. صص 202-185.Doi: 10.22059/jlcr.2017.65532
مریمی، الهام و احمدرضا حیدریان شهری. (1401). «بازنمایی جایگاه زن در جامعه سنتی رمان‌‌های میرال الطحاوی؛ الخباء و نقرات الظباء». مجله زبان و ادبیات عربی. سال چهاردهم. شماره 2. صص 50-35. Doi:10.22067/jallv14.i2.80842
ملکثابت، مهدی. (1385). «نوع ادبی مناجاتهای منظوم فارسی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره 179. صص 142-131.
جدیدالاسلامی, مهسا, & عرب, عباس. (1401). واکاوی انگیزه‌‌های سرایش و درون‌‌مایه‌‌های شعر استغاثه در دورۀ اندلس (بر اساس نظریّۀ عمل پیر بوردیو). زبان و ادبیات عربی, 14(4), 66-85. doi: 10.22067/jallv14.i4.2210-1199
MLA
مهسا جدیدالاسلامی; عباس عرب. "واکاوی انگیزه‌‌های سرایش و درون‌‌مایه‌‌های شعر استغاثه در دورۀ اندلس (بر اساس نظریّۀ عمل پیر بوردیو)". زبان و ادبیات عربی, 14, 4, 1401, 66-85. doi: 10.22067/jallv14.i4.2210-1199
HARVARD
جدیدالاسلامی, مهسا, عرب, عباس. (1401). 'واکاوی انگیزه‌‌های سرایش و درون‌‌مایه‌‌های شعر استغاثه در دورۀ اندلس (بر اساس نظریّۀ عمل پیر بوردیو)', زبان و ادبیات عربی, 14(4), pp. 66-85. doi: 10.22067/jallv14.i4.2210-1199
VANCOUVER
جدیدالاسلامی, مهسا, عرب, عباس. واکاوی انگیزه‌‌های سرایش و درون‌‌مایه‌‌های شعر استغاثه در دورۀ اندلس (بر اساس نظریّۀ عمل پیر بوردیو). زبان و ادبیات عربی, 1401; 14(4): 66-85. doi: 10.22067/jallv14.i4.2210-1199
)
ارسال نظر در مورد این مقاله