بررسی خطبه های جنگ امام علی (ع) بر اساس نظریه کنش گفتاری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• انسیه طالبی
• عباس طالب زاده شوشتری
• احمدرضا حیدریان شهری

دانشگاه فردوسی مشهد

https://doi.org/10.22067/jall.v8i16.54012

چکیده

این جستار به ارائه نظریه کنش گفتاری آستین و تعاریف و تقسیمات وی و همچنین اقدامات تکمیلی سرل می پردازد. سپس خطبه های جنگ 34، 27، 25 و 179 را از دیدگاه نظریه کنش گفتاری بررسی کرده و تلاش می کند پنجره ای به روی تحقیقات کاربرد شناسانه و کنش گفتاری در متون ادبی بگشاید. به‌منظور نیل به این هدف، در ابتدا به برشماری کنش های گفتاری پنج گانه و مفاهیم مستقیم و غیرمستقیم آن پرداخته و با توجه به بافت، خطبه‌های مذکور از دیدگاه کاربردشناسی تحلیل می شود. از نتایج قابل‌ذکر، درصد بالای کنش عاطفی در میان آمار کنش های پنج گانه است که در خطبه های بررسی شده به ترتیب این ارقام را ثبت کرده است: 56%، و 60%، و 46%، و 80%. نسبت افزایش و کاهش پنج کنش گفتاری در خطبه های جنگ امام علی (ع) نسبت مشترکی است، به‌گونه‌ای که حداکثر کنش ها متعلق به کنش عاطفی است. کنش اظهاری در سه خطبه در جایگاه دوم و کنش ترغیبی در مرتبه سوم قرار دارد. کمترین میزان ثبت شده از آن کنش تعهدی و اعلامی است، زیرا امام علی (ع) در پی بیان تعهد خویش به امر خاصی نبوده است، کما این‌که ایشان در صدد بیان شرایط جدیدی نیست که مستوجب تعهد به آن باشد.

کلیدواژه‌ها

• کاربردشناسی
• کنش گفتاری
• کنش غیربیانی
• خطبه های جنگ

مراجع

کتابنامه

منابع فارسی

1. پهلوان نژاد، محمدرضا. رجب‌زاده، مهدی. (1389). تحلیل متن‌شناسی زیارت‌نامه حضرت امام رضا (ع) بر پایه نظریه کنش گفتار. دانشگاه فردوسی مشهد. فلسفه و کلام. ش 2. صص 54-37

2. فضائلی، مریم. نگارش، محمد. (1390ش). تحلیل خطبه پنجاه و یکم نهج‌البلاغه بر اساس طبقه بندی سرل از کنش‌های گفتاری. مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث. صص 81-118

3. لاینز، جان. (1391ش). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان. صفوی، کورش. انتشارات علمی. تهران. ط 1.

منابع عربی

1. ابن ظافر الشهری، عبدالهادی. (200٤ م). استراتژی‌های گفتمان. دارالکتب الجدید المتحده. لیبی. چ 1.

2. بادیس لهویمل. (2011). کاربردشناسی و بلاغت عربی. مجله المخبر. دانشگاه محمد خیضر. بسکره. الجزائر. ش 7. ص 159

3. البحیری، اسامه محمد ابراهیم. (1432ق). بسته و باز بودن ساختار در ساختارگرایی، کاربردشناسی و بلاغت عربی. همایش پژوهش‌های بلاغی. ص 810-753

4. ربول، آن. موشلر، ژاک. (2003). کاربردشناسی امروزه. دغفوس، سیف‌الدین. الشیبانی، محمد. انتشارات دار الطبیعه. لبنان. بیروت. چ 1.

5. رزقی، حوریه. (2014). کاربردشناسی. مجله المخبر. دانشگاه بسکره. الجزائر. ش 10. ص 131-117

6. رمضان النجار، نادیه. کاربردشناسی و اجزای توانایی ارتباط. (2005). چهارمین همایش بین‌المللی زبان، ادب و نقد. ص 1

7. السحالیه عبدالحکیم. (2009). کاربردشناسی. مجله المخبر. دانشگاه بسکره. الجزائر. ش 5. ص 91

8. السحالیه، عبدالحکیم. (2008). کاربردشناسی فرزند نشانه‌شناسی. پنجمین همایش بین‌المللی نشانه و متن ادبی. 434-421

9. الشیدی، فاطمه. (2011). معنی خارج از متن. انتشارات دار نینوی. دمشق.

10. صحراوی، مسعود. (2005). کاربردشناسی از دیدگاه علمای عرب. لبنان. دارالطلیعه.

11. عبدالرحمن بودرع. تأثیر بافت در درک متن. بدون تاریخ.

12. لعور، آمنه. قروی، زهیره. (2011-2010). بررسی کاربردشناختی کنش‌های گفتاری در سوریه کهف. دانشگاه منتوری. الجزائر.

13. مزید، بهاءالدین محمد. (2010). شرح کاربردشناسی. القاهره. انتشارات شمس. چ 1.

منابع انگلیسی

1. Vanderveken, Daniel & Kubo, Susumu. (2001). Essays in Speech Act Theory. John Benjamins Publishing. USA.

2. Austin. John Langshaw. (1962). How to Do Things with Words. Oxford University Press. London.