نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه زابل

چکیده

اشعار حافظ شیرازی و ابوالفتح بستی نمونة خوبی از متونی است که از بطن متون پیشین فرهنگ و ادبیات اسلامی متولد و تبدیل به فضایی شده اند، با ابعاد بسیار متنوع که در آن انواع مفاهیم حکمی و اخلاقی از دستورات قرآنی ریشه گرفته اند. هدف اصلی در این پژوهش، کشف و شناخت محورهای مشترک حکمی و اخلاقی شعر بستی و حافظ و نشان دادن انواع روابط ترامتنی این اشعار با قرآن کریم است. برای رسیدن به این هدف بر اساس نظریة ترامتنیت ژرار ژنت اشعار حکمی و اخلاقی هر دو شاعر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و این نتیجه به دست آمد که هر دو شاعر در زمینه‌های (قصاص، دعوت به توکل به خدا، پرهیز از دلبستگی به خوشی های ناپایدار دنیا، پرهیز از ظاهربینی و قضاوت سطحی، پرهیز از معاشرت با افراد ناسالم، دعوت به شکرگزاری نعمت‌های الهی، التزام به صبر و بردباری و...) هم عقیده و دارای تشابه هستند؛ علاوه بر این حضور چشمگیرآیات قرآن کریم در جای جای این اشعار، روابط ترامتنی معتبری را تأیید می کند و این ارتباط در جهت ایجاد نظام معنایی این اشعار، شامل روابط بینامتنیت و فرامتنیت در نظریة ترامتنیت ژرار ژنت است.

کلیدواژه‌ها

کتابنامه
1. قرآن کریم
2. أبو غدة، عبد الفتاح. (بی تا). قصیدة عنوان الحکم. بیروت: مکتب المطبوعات الاسلامیة.
3. بستی، ابوالفتح. (1410). دیوان أبی الفتح البستی. تحقیق دریّة الخطیب ولطفی الصّقال. دمشق: مطبوعات مجمع اللغة العربیة.
4. ثروتیان، بهروز. (1386). سروده‌های بی گمان حافظ. تهران: امیر کبیر.
5. دامادی، محمد. (1379). مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی. تهران: دانشگاه تهران.
6. رحمدل، غلامرضا. (1380). «حکمت و اخلاق در غزلیات حافظ». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شمارة 159: صص 223-244.
7. زمردی، حمیرا. (1392). «معرفی زندگی و شاعری و کتابت ابوالفتح بستی». فصلنامة تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). سال ششم. شمارة دوم:صص 481-502.
8. شافعی، خسرو. (1384). زندگی و شعر صد شاعر از رودکی تا امروز. تهران: کتاب خورشید.
9. شیرازی، حافظ. (1388). دیوان. شرح علامه قزوینی. تهران: نغمه.
10. صفا، ذبیح الله. (1369). تاریخ ادبیات در ایران. ج ١و3. تهران: فردوس.
11. ضیف، شوقی. (بی تا). تاریخ الأدب العربی. الجزء الخامس. القاهرة: دار المعارف.
12. عوفی، محمد. (1389). لباب الالباب. تصحیح ادوارد جی براون. تهران: هرمس.
13. الفاخوری، حناء. (1986). الجامع فی التاریخ الأدب العربی. الادب القدیم. بیروت: دار الجیل.
14. فروغی، محمد علی. (1379). کلیات سعدی. تهران: ققنوس.
15. مکارم، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. ج1. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
16. نامور‌مطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیّت، مطالعه‌ی روابط یک متن با دیگر متن‌ها». پژوهشنامة علوم انسانی. شماره 6: صص83-98.
17. -------. (1390). درآمدی بر بینامتنیّت، نظریّه‌ها و کاربردها. تهران: نشر سخن.
18. نظری منظم، هادی. (1389). «ادبیات تطبیقی:تعریف و زمینه‏های پژوهش». نشریة ادبیات تطبیقی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال اول. شماره2: صص 237-221.
19. یوست، فرانسوا. (1388). «فلسفه و نظریة جدید در ادبیات ». ادبیات تطبیقی. مترجم علیرضا انوشیروانی. سال دوم. شماره 8: صص56-37.
1. Abrams, M. H. (1993).Glossary of literary Term.Ithaca: Harcourt.
2. Frow,John. (2005).Genre.London and New York: Rutledge.
3. Genette, Gerard. (1997).Palimpsests: Literature in Second Degree. Trans: Channa Newman and Calude Doubinsky, Lincoln, University of Nebraska Press.
4. Remak, Henry. (1961). "Comparative Literature:It’s Definition and Function".Comparative Literature: Method and Perspective.Edited by Newton Phelps.Stallknecht and Horst Fernz. Carbondal: IllinoisUniversity Press: p.p3-37.
CAPTCHA Image