قهرمان مسئله دار در رمان«عندما یفکر الرجل» اثر خوله القزوینی بر اساس نظریه لوسین گلدمن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهین ظهیری ¹
• محمد جواد پور عابد ²
• ناصر زارع ²
• رسول بلاوی ²

¹ دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فار ، بوشهر، ایران

² دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فار ، بوشهر، ایران

https://doi.org/10.22067/jallv14.i3.2204-1130

چکیده

یکی از مفاهیم زاییده جامعه سرمایه داری «قهرمان مسئله‌دار» است که عمر آن از یک قرن تجاوز نمی‌کند. این مفهوم نخست، توسط گئورگ لوکاچ(Lukács) منتقد مجارستانی در قرن بیستم مطرح و با لوسین گلدمن(Goldmann) منتقد رومانیایی ادامه یافت. از نظر آن‌ها رابطه متقابل ساختار ادبی و اجتماعی، ادبیات را ابزار پاسخگویی به مسائل اجتماعی کرده است. در رمـان هـای رئـالیـستی جـوامـع سرمایه‌ داری، پای ‌بندی برخی از افراد به اصول حقیقی آن‌ها را مسئله‌ دار ساخته است. قهرمان این نوع رمان‌ها، که غالبا از عامه مردم است با انتقاد از جامعه فاقد ارزش های راستین به حاشیه رانده می ‌شود. هدف از مقاله حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی به رشته تحریر درآمده است واکاوی رمان مذکور از منظر جامعه ‌شناختی با تکیه بر مفهوم «قهرمان مسئله‌دار» و تطبیق آن با آراء لوسین گلدمن است. از آنجایی که رمان یاد شده دارای لایه های جامعه شناختی عمیقی است و با واکاوی آنها می توان به نقد بهتری از جامعه کویت دست یافت، ضرورت انجام چنین پژوهشی بیش از پیش نمایان می شود.
دستاورد این پژوهش حاکی از آن است که محمد به عنوان قهرمان مسئله دار، به آرمان های واقعی مانند تلاش برای اصلاح مفاسد اجتماعی، احیای ارزش ‌های راستین، احترام به عقاید مخالفان و ایستادگی در برابر توطئه‌ های دشمنان پایبند است و با ارزش های ضمنی جامعه چون قدرت طلبی در تعارض قرار می گیرد و توانایی حل این تعارض را ندارد، و به نوعی در حاشیه ی جامعه قرار می گیرد و در نهایت این تعارض با مرگ، حذف وی از جامعه را رقم می زند.

کلیدواژه‌ها

• " لوسین گلدمن
• قهرمان مسئله دار
• نقد جامعه شناختی
• رمان عندما یفکر الرجل
• خوله القزوینی"

مراجع

1. اباذری، یوسف.(1389). خرد جامعه شناسی. تهران: طرح نو.
2. پرهام، سیروس.(1360). واقع گرا و ضد واقع گرا در ادبیات.تهران: آگاه.
3. خفشة، محمد ندیم.(1977).تأصیل النص(المنهج البنیوی لدی لوسیان غلدمان). ط1. حلب: مرکز الإنماء الحضاری.
4. زافا، میشل.(1386). جامعه شناسی ادبیات داستانی. ترجمه نسرین پروینی. تهران: سخن.
5. القزوینی، خوله.(2009). عندما یفکر الرجل. ط5. بیروت: دار الصفوه.
6. گلدمن، لوسین. (1371). جامعه شناسی ادبیات، دفاع از جامعه شناسی رمان. ترجمه محمد جعفر پوینده. تهران: نشر هوش و ابتکار.
7. _________. (1381). پیوند آفرینش ادبی با زندگی اجتماعی. جامعه، فرهنگ، ادبیات: لوسین گلدمن ترجمه محمد جعفر پوینده،. تهران: چشمه.
8. ________. (1382).نقد تکوینی. ترجمه محمد تقی غیاثی. تهران: آگاه.
9. لحمدانی، حمید.(1985).الروایة المغربیة ورؤیة الواقع الإجتماعی(دراسة بنیویة تکوینیة). ط1.المغرب دار البیضاء: دار الثقافة.
10. لوکاچ، گئورگ. (1380). نظریه رمان. ترجمه حسن مرتضوی. تهران: قصه.
11. _________. (1384). پژوهشی در رئالیسم اروپایی. ترجمه اکبر افسری، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
12. مسعودی، مصطفى.(1389). راهنمای تجارت با کویت. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
13. میرصادقی، جمال.(1394).عناصرداستان. چاپ نهم. تهران: سخن.
14. آزاد ارمکی، تقی.(1386). «فرآیند تغییر نسلی بررسی فرا تحلیل در ایران». فصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ وجامعه ش.صص41-68.
15. ایزانلو، امید.(1395).«قهرمان مسئله­دار در رمان «اللص والکلاب» اثر نجیب محفوظ». انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی. شماره 41. صص177-196. 1001.1.23456361.1438.12.41.9.7 Doi:
16. ایزانلو، امید وحسن عبداللهی(1392)، «واقع گرایی در داستان های (مدیر مدرسه) آل احمد و(زقاق المدق) نجیب محفوظ»، مجله زبان و ادبیات عربیسال پنجم. شماره نهم، صص23-43. Dor: 22067/jall.v5i9.37327
17. بقائی، عذراء(1393). جامعه شناسی ادبیات در داستان های لیلى محمد صالح. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد.
18. راغب، محمد وعلی راغب.(1398).«زایش نخستین رمان فارسی از بطن قهرمان مسئله دار». ادبیات پارسی معاصر. سال نهم. شماره دوم. صص125-154. Doi: 30465/copl.2019.4415
19. رضویان، سید رزاق و عبدالله عبدالمطلب.(1390).«قهرمان مسئله دار در رمان های مدیر مدرسه و سوشون». پژوهشنامه زبان و ادب فارسی(گوهر دریا). دوره پنجم. شماره1.. صص 1281-1292.
20. کریم پور، لیلا، و محمد رضا اسعد و محسن ایزدیار و سمیرا کریم پور.(1395).«بررسی شخصیت های قهرمان و ضد قهرمان در چند اثر داستانی دهه هفتاد». زیباشناسی ادب. سال چهاردهم. شماره 28. صص21-69.
21. غلدمن، لوسیان. (1987).«مدخل إلى قضایا علم اجتماع الروایة». تعریب: محمد معتصم. المراجعة: محمد البکری. دراسات عیون المقالات. شماره6-7. صص65-81.
22. محسنی نژاد، سهیلا.(1395).«الواقع الاجتماعی الکویتی فی الحیاة الزوجیة فی روایة(بینی وبینک حکایة) لخولة القزوینی». مؤتمر التراث اللغوی والأدبی والثقافی المشترک بین الفارسیة والعربیة فی منطقة خلیج فارس. صص2630-2651.
23. محمودی، اعظم.(1400).«پست مدرنیسم ایدئولوژیک از منظر نقد جامعه شناختی(بررسی موردی: قصیدة فضیحة الثعلب اثر ابراهیم نصرالله)». مجله زبان و ادبیات عربی. دوره سیزدهم. شماره 2. پیاپی (25). صص45-62.Doi: 22067/jallv13.i2.2103-1032
24. مرادی ثانی، محسن(1393). بررسی شخصیت مسأله دار در شاهنامه فردوسی بر اساس نظریه لوسین گلدمن. پایان نامه کارشناسی ارشد.گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه بیرجند.