نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ایران
چکیده
بسیارند کسانیکه در باب عشق سخن راندهاند ولی از اولین کسانیکه بدان پرداخته است، ابنحزم، ادیب، فقیه و فیلسوف اندلسی؛ عالم و جامع علوم زمان خویش است؛ او در کتاب طوقالحمامه به صورت بیسابقه و بیمانند بهسان روانشناسی به عشق پرداخته است و کتاب خویش را بر سی باب مشتمل نموده و بر هر بابی اسمی قرار داده و در بیان و بررسی این ابواب قلم نهاده است، در سویی دیگر یکی از اندیشمندان حوزه روانشناسی به نام رابرت استرنبرگ رئیس پیشین انجمن روانشناسان آمریکا، عشق را به سان مثلثی میداند که از سه ضلع «صمیمیت » «میل » و «تعهد » شکل گرفته و رابطه هریک از این اضلاع انواع عشق را شکل میدهند. هرچند با وجود غنای ادبیات عربی در مسأله روانشناسی عشق، هنوز به اندازه شایستهای بدان پرداخته نشده، لذا جا داشت تا بدین موضوع از منظر این نظریه مهم حوزه روانشناسی پرداخته شود. نوشته حاضر تلاش نموده تا به شیوه تحلیلی– توصیفی، این نظریه را که به دیدگاههای ابنحزم بسی نزدیک است، بر کتاب طوقالحمامه تطبیق دهد و بدین وسیله روشن گردد که طوقالحمامه کدامین مؤلفهها را داراست؟ وکدامیک بسامد بیشتری دارند؟ او در این اثر کوشیده به مدد تجربه شخصی خویش انواع عشق را واکاوی نموده، علل و آفتهایش را بررسی نماید. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که عناصر «صمیمیت» «میل» و «تعهد» در کتاب به صورت چشمگیری و به طرق مختلف به شکل داستانگونه در لابلای اشعار آمدهاند یا به شیوه نثر نمود یافتهاند. همچنین یافتههای پژوهش حاکی از انطباق این نظریه بر کتاب طوقالحمامه است، از سویی دیگر در خلال پژوهش عیان شد که شیدایی و عشق آرمانی از بیشترین بسامد در این کتاب برخوردارند
کلیدواژهها
موضوعات
- ابراهیم، زکریا. (1966). مشکلةالحب، مجموعة مشکلات فلسفیة. ط ٣. ابنحزم الأندلسى. الدار المصریة.
- ابنحزم، علیبناحمد. (1426). طوقالحمامة. تحقیق: ابراهیم اعرابی آغا. ط 1. بیروت: دارالارقم.
- ابنخلکان، احمدبنمحمد. (1994). وفیاتالاعیان. تحقیق: احسان عباس. ج3. ط 1. بیروت: دار صادر.
- ابنداوود الظاهری، محمد. (1406). الزهرة. تحقیق: إبراهیم السامرائى. الجزء 8. الاردن: مکتبةالمنار.
- ابنکثیر، اسماعیلبنعمر. (1988). البدایة والنهایة. تحقیق: علی شیری. ط 1. دار إحیاالتراث العربی.
- ابوعلی سینا، حسینبنعبدالله. (1370). قانون در طب. ترجمه: عبدالرحمن شرفکندی. ج4. چاپ ششم.تهران: سروش.
- استرنبرگ، رابرت. (1396). قصه عشق. ترجمه علی اصغر بهرامی. چاپ هفتم. تهران: جوانه رشد.
- __________. (1396). قصه عشق. ترجمه مژگان جمالی. چاپ اول. تهران: کتیبه پارسی.
- تهرانپور، لیلا. (1386). فلسفه انتقادی عشق. کتاب نقد. شماره 43.
- حمیدی، محمد. (1983). جذوةالمقتبس فی تاریخ علماء الاندلس. تحقیق: ابراهیم الأبیاری. بیروت: دارالکتب اللبنانی.
- شولتز، دوان پی و سیدنی إلن شولتز. (1389). نظریههای شخصیت. ترجمه: یحیی سید محمدی. ویراست هشتم چاپ هفدهم.تهران: ویرایش.
- مولوی بلخی، جلالالدین. (1386). کلّیات شمس. بر اساس نسخه بدیعالزّمان فروزانفر. تهران: هرمس.
- رسولی، محمدرضا و پریسا کیومرثی. (1398). «بررسی مفهوم عشق از دیدگاه رابرت استرنبرگ در حکایت «شیخ صنعان» عطار و نمایشنامه فانتزی شیخ صنعان اثر محمدحسین میمندی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطورهشناسی سال 15 ـ ش 54.صص109-133
- رشیدی ظفر، محبوبه و سهیلا قسیمی ترشیزی و شیرین کوشکی و محمدعلی گذشتی. (1399). «بررسی مولفههای عشق در رمان سووشون براساس نظریه مثلث عشق رابرت استرنبرگ». پژوهشنامه ادبیات داستانی دانشگاه رازی. دوره نهم شماره 1. صص 60 – 43.
- سعد، منی. (2013). «نظریة الحب الإنسانی فی کتاب طوقالحمامة». مجلة قطاع أصول الدین (JSAD). المجلد 8. العدد8.صص 1189-1374. Doi: 10.21608/jsad.2013.17077
- سروش، وجیهه و جهانگیر امیری و علی سلیمی و یحیی معروف. (1401). «روابط عاطفی در دو رمان «أنا أحیا» و «عادت میکنیم» بر اساس نظریه هرم عشق استرنبرگ». نشریه زبانو ادبیات عربی. دوره 14. شماره3. ص99-84.
Doi: 10.22067/jallv14.i3. 2209-1188
- طالبی، ابوتراب و سیمین ویسی. (1391). «رابطه میان عشق رمانتیک و تحقق ارزشهای زوجیت». فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. سال چهاردهم. ش56.صص247-283.
- غیبی، عبدالاحد. (1391).«بارقههای عفت در عاشقانههای ابراهیم ناجی».نشریه زبان و ادبیات عربی. دوره4. شماره7. صص 149-128. Doi: 10.22067/JALL.V4I7.1980
- مجد، امید و پروانه مجد. (1390). «نظریه مثلث عشق استرنبرگ و انطباق آن با عقاید سعدی». مجله زن در فرهنگ و هنر. دوره ش4. 81-89
- محمدزاده، فرشته و حسن عبداللهی. (1393). «بررسی تطبیقی مضامین عشق عذری در «لیلی و مجنون» و «عروه و عفراء» نشریه زبان و ادبیات عربی . شماره 11.صص 103-121. Doi:10.22067/jall.v6i11.18025
- نوه، اصغر و مریم پوررضاقلی. (1396). «تبیین نظری حب در اندیشههای اخلاقی ابنمسکویه و ابنحزم». پژوهشنامه مذاهب اسلامی. س4. ش8. صص63-83.
- سرّالعلی، محمد. (2020). الحبّ فی القصّة القصیرة أسعد زوجین لتوفیق الحکیم عن روبرت استرنبرغ. درجة بکالوریوس .جامعة مولانا مالک ابراهیم الاسلامیه الحکومیه مالانج.
23.Esch.Tobias.&Stefano.Georg.B.(2005).The neurobiology of love. Neuroendocrinology Letters. 26(3). 175-192.
24.Gian C. Gonzaga. Dacher Keltner. Esme A. Londahl. and Michael D. Smith(2001). Love and the Commitment Problem in Romantic Relationships and Friendship. Journal of Personality and Social Psychology.. 81(2). 247-262.
25.Mylene Bolmont. John T. Cacioppo and Stephanie Cacioppo(2014) Love Is in the Gaze: An Eye-Tracking Study of Love and Sexual Desire. Psychological Science 25(9): 1748–1756.. DOI: 10.1177/0956797614539706
26.Robert J. Steinberg(1986) A Triangular Theory of Love. Psychological Review. 93(2). 119-135. doi:10.1037/0033-295X.93.2.119
ارسال نظر در مورد این مقاله