علی نجفی ایوکی؛ امیر حسین رسول نیا؛ مهوش حسن پور
چکیده
نقد فرمالیستی یکی از رویکردهای نقدی متن محور است که توجّه به شکل و فرمِ اثر ادبی را در دستور کار خود دارد. یک منتقد شکلگرا در پی این نیست که ادیب در آفرینش ادبی خود چه می‌خواهد بگوید، بلکه میکوشد تا دریابد که شاعر یا نویسنده مقصود خویش را چگونه بیان میکند و تلاش دارد از رهگذر شکلِ متن، به معنا و مفهوم پنهان آن دست یابد. ...
بیشتر
نقد فرمالیستی یکی از رویکردهای نقدی متن محور است که توجّه به شکل و فرمِ اثر ادبی را در دستور کار خود دارد. یک منتقد شکلگرا در پی این نیست که ادیب در آفرینش ادبی خود چه می‌خواهد بگوید، بلکه میکوشد تا دریابد که شاعر یا نویسنده مقصود خویش را چگونه بیان میکند و تلاش دارد از رهگذر شکلِ متن، به معنا و مفهوم پنهان آن دست یابد. با توجه به این امر که سرودۀ «أنشودة المطرِ» "بدر شاکر سیّاب" به رغم شهرت فراوانش تاکنون از دیدگاه نقد فرمالیستی مورد بررسی قرار نگرفته است، در جستار حاضر، نگارندگان برآنند تا با شیوۀ تحلیلی– انتقادی این سروده را از نظرگاه مکتب فرمالیسم روسی بررسی نمایند و این فرضیه را مورد تحلیل قرار دهند که شگردهای شکلی به کار رفته در شعر از یک سو به افزایش زیبایی روساخت آن انجامیده و از سوی دیگر مشخص کنندۀ هدف و مقصود شاعر است. نقد شکلگرایانۀ این سروده گویای آن است که شاعر برای القای حسّ پایداری و ظلم ستیزی، آواها، حروف، واژگان و جملات را به شیوهای منسجم و هدفمند به کار گرفته تا مخاطب با دیدن شکل زیبای بیرونیِ متن به معنا و شکل درونی آن پی ببرد. در ضمن شاعر کوشیده با کاربرد آشناییزدایی و استفاده از شگردهایی همچون متناقضنما، کنایه، استعاره و . . . بر ادبیّت شعر خویش بیفزاید.
