معناشناسی
رمضان رضائی؛ زهرا نصری؛ محمدرضا اسلامی
چکیده
جادوی مجاورت یکی از مهمترین مباحث در تحلیل ساختار موسیقایی شعر است که موردتوجه پژوهشگران واقع‌شده و شامل محورهای همنشینی و جانشینی است. جادوی مجاورت به معنای توازنهای موسیقایی و آوایی در متن است. محورهای جانشینی و همنشینی از مهمترین ابزارهای مطرح شده در نقد فرمالیستی و علم معناشناسی به شمار میآیند. رابطه جانشینی، پیوند ...
بیشتر
جادوی مجاورت یکی از مهمترین مباحث در تحلیل ساختار موسیقایی شعر است که موردتوجه پژوهشگران واقع‌شده و شامل محورهای همنشینی و جانشینی است. جادوی مجاورت به معنای توازنهای موسیقایی و آوایی در متن است. محورهای جانشینی و همنشینی از مهمترین ابزارهای مطرح شده در نقد فرمالیستی و علم معناشناسی به شمار میآیند. رابطه جانشینی، پیوند موجود میان واحدهایی است که به جای هم انتخاب میشوند و در همان سطح، واحدهای تازهای پدید میآورند. در محور همنشینی ارتباط واژه با واژههای پیش و پس از آن بررسی میشود. موسیقی مشترک بین واژهها بدون در نظر گرفتن بعد معنایی آنها منجر به حضور واژهها در کنار هم میگردد. محور جانشینی و همنشینی شیوهای برای تعیین ویژگیهای سبک هنری و ادبی به شمار میآید. این پژوهش قصد دارد تأثیر جادوی مجاورت را در آفرینش معنا و موسیقی به روش توصیفی - تحلیلی در حماسة «مجد الإسلام» واکاوی نماید. عاملی که بر ضرورت انجام این جستار تأکید میکند، تبیین روشهای مؤثر در آفرینش معنا، هارمونی و موسیقی شعر احمد محرم و کشف زیباییهای فنی و سبکی در حماسه «مجد الإسلام» برای مخاطب است. یافتههای این جستار حاکی از آن است که رابطه جانشینی و همنشینی موجب انسجام و اتحاد معنایی در حماسه «مجد الإسلام» شده است. همنشینی درست کلمات، عرصه را برای تمایز سبک این اثر حماسی فراهم کرده است. بهکارگیری صنایع ادبی و همنشینی آنها در کنار هم و بهرهمندی از مشخصات آوایی سبب هماهنگی و ایجاد موسیقی ویژهای در این اثر شده است و بدین ترتیب مفاهیم و معناها با تأکید بیشتری ذکر شده است. گزینش صحیح واژهها در این اثر حماسی موجب توجه بیشتر مخاطب به اشعار احمد محرم میشود؛ چراکه هنگامی‌که واژهای در معنای صحیح استفاده شود انسان مشتاق آن شده و این موسیقی برخاسته از کلمات سبب فخیم شدن سخن میشود.
سبک شناسی
بهروز قربان زاده؛ سارا تقوایی
چکیده
موسیقی از عناصر ساختارساز و جدایی ناپذیر شعر است که به شکلهای مختلفی جلوه مینماید. این موسیقی گاه حاصل کاربرد اوزان عروضی و قوافی است و گاه حاصل هماهنگی و ترکیب کلمات و طنین خاص هر حرف در مجاورت با حروف دیگر است. تیسیر سبول (1939 – 1973) شاعر معاصر اردنی در اشعار خود، از تکنیکهای مختلفی جهت خلق موسیقی بهره برده است. مقاله حاضر ...
بیشتر
موسیقی از عناصر ساختارساز و جدایی ناپذیر شعر است که به شکلهای مختلفی جلوه مینماید. این موسیقی گاه حاصل کاربرد اوزان عروضی و قوافی است و گاه حاصل هماهنگی و ترکیب کلمات و طنین خاص هر حرف در مجاورت با حروف دیگر است. تیسیر سبول (1939 – 1973) شاعر معاصر اردنی در اشعار خود، از تکنیکهای مختلفی جهت خلق موسیقی بهره برده است. مقاله حاضر با شیوة توصیفی – تحلیلی در صدد بررسی سبک شخصی شاعر در انتخاب وزن و موسیقی از رهگذر تحلیل بسامد این شگرد هنری در اشعار اوست. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در بخش موسیقی بیرونی، شاعر از بحر رمل (فَاعِلاتُنْ) که دارای هجاهای بلند و تسکینها (سکتهها)ی عروضی درون مصراعی است بیشترین استفاده را برده که خاصیت و کاربرد عمومی این بحر در قواعد عروضی فارسی و عربی برای مضمون غم و اندوه است. هدف از این پژوهش کشف و پیدایی سبک شعری تیسیر در لایه آوایی بهمنظور شناسایی متغیرهای برجسته ساز، شکل و نقش آنها در زمینه کیفیت معنابخشی به افکار شاعر است. نتایج این بررسی نشان میدهد که تیسیر اوزان را متناسب با موضوع و درونمایه شعر انتخاب کرده است و با تکنیکهای هنجارگریزی چون تضمین، تدویر، و درآمیختگی شعر نو و کلاسیک توجه مخاطب را به اشعار خویش جلب کرده است. تکرار قافیه، یکی از پربسامدترین شکل تکرار در موسیقی درونی اشعار تیسیر است. غرض اصلی از این نوع تکرار علاوه بر تأکید و تکیه بر کلمه، تحکیم معنا و قوت بخشیدن بـه آن است. تیسیر به موسیقی دیداری نیز توجه خاصی نشان داده که این موسیقی از طریق نوشتن پلکانی و عمودی سطر های شعری، جلوه نموده است. غرض اصلی این نوع موسیقی، برجسته کردن یک مصراع در برابر مصرعهای دیگر، تشخص بخشیدن و تأکید کردن هر کلمه یا سطر مصراع است.
سبک شناسی
علی جوادی؛ حجت اله فسنقری؛ عباس گنجعلی؛ سید مهدی نوری
چکیده
موسیقی یکی از مهمترین عناصر سازنده شعر است که سبب رستاخیز کلمات و تشخص واژهها میشود. حافظ رجب برسی حلّی (744- 813ه.ق)، یکی از شاعران عصر مملوکی است که در مدح و رثای اهل بیت (ع) اشعاری بلیغ و نغز سروده و موسیقی در کلام او، جلوهای خاص دارد. ضرورت این پژوهش تبیین کارکرد معنایی انواع موسیقی در شعر و تبیین جایگاه ادبی برسی حلی بهعنوان ...
بیشتر
موسیقی یکی از مهمترین عناصر سازنده شعر است که سبب رستاخیز کلمات و تشخص واژهها میشود. حافظ رجب برسی حلّی (744- 813ه.ق)، یکی از شاعران عصر مملوکی است که در مدح و رثای اهل بیت (ع) اشعاری بلیغ و نغز سروده و موسیقی در کلام او، جلوهای خاص دارد. ضرورت این پژوهش تبیین کارکرد معنایی انواع موسیقی در شعر و تبیین جایگاه ادبی برسی حلی بهعنوان یک شاعر شیعی است که شعرش علاوه بر مضمون والا از زیباییهای لفظی و ساختاری در خدمت معنا برخوردار است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تحلیل کارکرد معنایی و زیباشناختی موسیقی در تصویرسازیهای حلی است. در این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، یافتهها نشان داد که برسی با آگاهی از تأثیر موسیقی بر روان خوانندگان و آگاهی از جنبههای زیباشناختی موسیقی، در بهرهگیری از موسیقی بیرونی و درونی موفق عمل کرده است؛ در حوزه موسیقی بیرونی بهخوبی توانسته میان مضامین شعری خود و وزن و بحر انتخابی، هماهنگی برقرار کند که این هماهنگی، باعث ایجاد پیوندی مستحکم میان شعر او و موسیقی آن شده است؛ برسی برای ایجاد تأثیرات مختلف در خوانندگان و آفرینش فضاهای گوناگون به زیبایی و درستی از قافیه که هر کدام آهنگ مخصوص به خود را دارد بهرهبردهاست؛ در حیطه‌ی موسیقی درونی نیز شاعر به شیوه‌ی هنری هم از موسیقی اصوات مانند تکرار و جناس و هم از موسیقی معنوی مانند مراعات‌النظیر، تلمیح و دیگر آرایههای بدیعی موسیقی آفرین استفاده کرده که باعث توافق، انسجام و هارمونی کلام شاعر شده و جلوهای موسیقایی خاصی در شعرش بهنمایش گذاشته که گوش‌نوازی و سحرانگیزی نغمهها و آواها، به لذّت روحی مخاطب و در نتیجه انتقال هر چه‌بهتر معنا به ذهن او کمک شایانی میکند
