روابط عاطفی در دو رمان «أنا أحیا» و «عادت می‌کنیم» بر اساس نظریه هرم عشق استرنبرگ

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• وجیهه سروش ¹
• جهانگیر امیری ²
• علی سلیمی ³
• یحیی معروف ³

¹ دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی،کرمانشاه، ایران،

² استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³ استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی ،کرمانشاه، ایران

https://doi.org/10.22067/jallv14.i3.2209-1188

چکیده

الگوهای رایج و مشترک روابط عاطفی و دلبستگی میان انسان‌ها در داستان‌های واقع‌گرایانه انعکاس یافته است و مهارت نویسندگان در ارائه‌ی این الگوها موجب جذابیت و باورپذیری هر چه بیشتر نوشته‌هایشان شده است. لیلی بعلبکی و زویا پیرزاد از نویسندگان واقع‌گرای معاصر ادبیات لبنان و ایران هستند که پرداختن به مسائل و ارتباطات عاطفی (زنان) از شاخصه‌های بارز فکری آن دو به شمار می‌رود. روان‌شناسان متعددی کوشیده‌اند عشق و روابط عاطفی را توضیح دهند. رابرت استرنبرگ یکی از این روان‌شناسان است که به تبیین علل دوام یا گسستگی روابط بین زن و مرد در قالب نظریه‌ی مثلث عشق پرداخته است. او عشق را همچون هرمی می‌داند که دارای سه رکن «صمیمیت»، «شهوت» و «تعهد» است. از ترکیب این سه رکن انواع متفاوتی از عشق شکل می‌گیرد. نگارندگان این نوشتار سعی دارند مقوله‌ی عشق و روابط عاطفی میان زن و مرد را به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه‌ی مثلث عشق استرنبرگ در دو رمان «أنا أحیا» و «عادت می‌کنیم» از این دو نویسنده بررسی کنند. برآیند این نوشتار حاکی از آن است که ساختار علی و معلولی در ارتباطات عاطفی این داستان‌ها با نظریه‌ی هرم عشق استرنبرگ هماهنگی دارد و وجود ارکان سه‌گانه‌ی عشق باعث بروز عشق‌های متفاوتی در این دو رمان شده است. بعلبکی با توجه به شرایط اجتماعی که در آن زندگی کرده است نتوانسته تعادل و توازنی بین ارکان عشق ایجاد کند؛ او ارتباطات عاشقانه‌ی محدودتری توصیف کرده است و فقدان نمونه‌ای از عشق آرمانی نشانگر دیدگاه منفی او به روابط مرد و زن و مردسالاری شدید حاکم بر جامعه‌ی اوست. اما پیرزاد دیدگاه مثبتی به موضوع عشق دارد و عشق آرمانی در داستانش بسامد بالایی نسبت به دیگر عشق‌ها دارد.

کلیدواژه‌ها

• نظریه عشق استرنبرگ
• أنا أحیا
• عادت می‌کنیم
• لیلی بعلبکی
• زویا پیرزاد

مراجع

• أبونضال، نزیة. (2004). تمرّد الأنثی فی روایة المرأة العربیة و ببلوغرافیا الروایة النسویة العربیة. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
• استرنبرگ، رابرت. (1381). عشق، داستان است. ترجمة فرهاد شاملو. تهران: گل شهر.
• ------------. (1388). قصة عشق؛ نگرشی تازه به روابط زن و مرد. ترجمة علی اصغر بهرامی. چاپ سوم. تهران: جوانه رشد.
• بعلبکی، لیلی. (2010). أنا أحیا. الطبعة الاولی بیروت: لبنان دار الآداب للنشر و التوزیع...
• پیرزاد، زویا. (1391). عادت می­کنیم. چاپ بیست و ششم. تهران: مرکز.
• دوبووار، سیمون. (1384). جنس دوم. ترجمه قاسم صنعوی. جلد دوم. تهران: توس.
• ستوده، هدایت­الله. (1390). روان­شناسی اجتماعی. چاپ اول. تهران: آوای نور.
• سید حسینی، رضا. (1371). مکتب­های ادبی. تهران: نگاه.
• فرانکل، ویکتور. (1353). انسان در جست­وجوی معنا. ترجمه اکبر معارفی. تهران: دانشگاه تهران.
• هورنای، کارن. (1382). روان­شناسی زنان. ترجمه سهیل سمی. تهران: ققنوس.
• یالوم، اروین. (1390). روان­درمانی اگزیستانسیال. ترجمه سپیده حبیب. تهران: نشر نی.
• صایغ، أنیس. (1958). «أنا أحیا روایة تألیف «لیلی بعلبکی». نشریة الأداب. العدد5: صص59-61.
• غیبی، عبدالاحد، (1391). «بارقه­های عفت در عاشقانه­های ابراهیم ناجی». مجله زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد. دوره4. شماره7. صص149-128. Doi: 10.22067/JALL.V4I7.19804
• مجد، امید و پروانه مجد. (1390). «نظریه مثلث عشق استرنبرگ و انطباق آن با عقاید سعدی». علوم اجتماعی. زن در فرهنگ و هنر. شماره4. صص89-81.
• محمد زاده، فرشته و حسن عبداللهی. (1393). بررسی تطبیقی مضامین عشق عذری در «لیلی و مجنون» و «عروه و عفراء». مجله زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد. دوره 6. شماره11. صص121-103. 22067/JALL.V6I11.18025 Doi: