علمی - پژوهشی
حسینی Baqer حسینی؛ خسروی خسروی
چکیده
قواعد نحوی در زبان عربی از ارکان مهم آموزش این زبان به شمار می‌آید. اما این امر پیوسته با مشکل پیچیدگی قواعد روبرو بوده است. بدون شک عوامل متعددی در مشکل بودن آموزش و فراگیری قواعد نحوی دخیل است. از جمله این عوامل می‌توان به خشک و بی‌روح بودن این ماده آموزشی، قدیمی بودن روش‌های تدریس، عدم توجه به هدفمندی تعلیم و تعلم آن اشاره کرد. علاوه ...
بیشتر
قواعد نحوی در زبان عربی از ارکان مهم آموزش این زبان به شمار می‌آید. اما این امر پیوسته با مشکل پیچیدگی قواعد روبرو بوده است. بدون شک عوامل متعددی در مشکل بودن آموزش و فراگیری قواعد نحوی دخیل است. از جمله این عوامل می‌توان به خشک و بی‌روح بودن این ماده آموزشی، قدیمی بودن روش‌های تدریس، عدم توجه به هدفمندی تعلیم و تعلم آن اشاره کرد. علاوه بر این طبیعت نحو به خودی خود دارای نوعی تحلیل فلسفی و اصطلاحات و جزئیات فراوان است که فهم آن را نه تنها برای فراگیران بلکه برای مدرسان نیز با مشکل مواجه کرده است. از این رو ساده کردن نحو برای آموزش آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. البته، تلاش‌هایی از گذشته تا حال به این منظور صورت گرفته است. با توجه به اهمیت مسئله، اگر تسهیل بدون قاعده و بی‌توجه به مباحث آموزشی و تربیتی انجام پذیرد راه به جایی نخواهد برد. برای این منظور باید از علوم زبان‌شناسی و فن آموزش نیز بهره برد. این مقاله در پی آن است تا از خلال مطالب مورد بحث به این سوالات پاسخ دهد: تلاش‌هایی که از گذشته تا حال در جهت تسهیل نحو انجام گرفته تا چه حد با مفهوم اجرائی تسهیل آموزش انطباق دارد؟ چه راهکارهایی برای ساده سازی آموزش نحو پیشنهاد می‌شود تا به نتیجه مطلوب دست یابد؟
کلیدواژهها: نحو، تسهیل، آموزش، یادگیرنده.
علمی - پژوهشی
حسینی اجداد نیاکی حسینی اجداد نیاکی
چکیده
در زمینة شناخت تأثیر و تأثّر فرهنگ ها بر یکدیگر و شناخت میزان آن شاید رواج و گستره نفوذ واژه ها در یک منطقه صادق ترین گواه بر میزان تأثیرگذاری تمدنی بر تمدن دیگر باشد. در این مقاله تلاش شده به بررسی نفوذ واژگان فارسی در اشعار عربی عصر جاهلی و به تبع آن به بررسی نوع آن نفوذ، و نیز نقشی که حکومت تابع ایران در رونق-بخشی اشعار جاهلی داشت، ...
بیشتر
در زمینة شناخت تأثیر و تأثّر فرهنگ ها بر یکدیگر و شناخت میزان آن شاید رواج و گستره نفوذ واژه ها در یک منطقه صادق ترین گواه بر میزان تأثیرگذاری تمدنی بر تمدن دیگر باشد. در این مقاله تلاش شده به بررسی نفوذ واژگان فارسی در اشعار عربی عصر جاهلی و به تبع آن به بررسی نوع آن نفوذ، و نیز نقشی که حکومت تابع ایران در رونق-بخشی اشعار جاهلی داشت، پرداخته شود. واژه های دخیل پارسی در اشعار جاهلی حکایت از نفوذ دینی، اقتصادی، نظامی وسیاسی ایران پیش از اسلام در جزیره العرب دارد.
کلیدواژهها: کلمات دخیل، نفوذ فارسی، ادبیات جاهلی، تبادل فرهنگ ها.
علمی - پژوهشی
دادخواه دادخواه؛ سعدونی سعدونی
چکیده
در این نوشتار، با گذری بر مطالب و موضوعات موجود در کتاب های دسته ای از خاور شناسان پیرامون ادبیات عربی ؛ سبک تاریخ ادبیات نویسی وگرایش فکری و شیوه کار آنان، مورد بررسی وارزیابی قرار گرفته است.شناخت روش کار آنان در این زمینه، به ما کمک می کند تا دیدگاه‌های ویژه ایشان را بهتر بشناسیم و ضمن درک جایگاه " تاریخ ادب عربی" در مطالعات خاورشناسان؛ ...
بیشتر
در این نوشتار، با گذری بر مطالب و موضوعات موجود در کتاب های دسته ای از خاور شناسان پیرامون ادبیات عربی ؛ سبک تاریخ ادبیات نویسی وگرایش فکری و شیوه کار آنان، مورد بررسی وارزیابی قرار گرفته است.شناخت روش کار آنان در این زمینه، به ما کمک می کند تا دیدگاه‌های ویژه ایشان را بهتر بشناسیم و ضمن درک جایگاه " تاریخ ادب عربی" در مطالعات خاورشناسان؛ سهم و نقش آنان را در شناخت درست از گذشته ادب عربی ارج بگذاریم. مهم ترین نکته قابل توجه در این باره، شیوه خاور شناسان در تقسیم بندی دوره های ادب عربی می باشد. برای نمونه کارل بروکلمان، تنها به بیان دوره های ادبی و آوردن نام شاعران و نویسندگان و آثار آنان بسنده نکرده است؛ بلکه به بررسی علوم رایج در این دوره ها مانند فقه، فلسفه، حکمت، طب، تاریخ اسلام نیز پرداخته است . در حالی که خاور شناسانی مانند گنزالس، تنها به مطالعه وتحقیق آثار آدبی در یک دوره پرداختهاند و کوشش خود را بر روشن کردن جزیی ترین نکات ادبی در دوره مورد نظر متمرکز کرده اند.
علمی - پژوهشی
دکتر رضایی دکتر رضایی؛ یاری یاری
چکیده
نحویان از همان آغاز پیدایش نحو، به تدوین قواعد زبان عربی که قرآن به آن نازل گشته بود، همت گماشتند. آنان در این راه، چند اصل را مورد توجه قرار دادند: 1) برای تدوین قواعد نحو، تنها به زبان قبایل فصیح و اصیل عرب و نیز راویان مورد وثوق استناد کردند 2) قواعد نحو را بر لغت « مطّرد » و غالب در میان عرب‌ها بنیان نهادند و هر چه غیر آن را «شاذّ» و نادر ...
بیشتر
نحویان از همان آغاز پیدایش نحو، به تدوین قواعد زبان عربی که قرآن به آن نازل گشته بود، همت گماشتند. آنان در این راه، چند اصل را مورد توجه قرار دادند: 1) برای تدوین قواعد نحو، تنها به زبان قبایل فصیح و اصیل عرب و نیز راویان مورد وثوق استناد کردند 2) قواعد نحو را بر لغت « مطّرد » و غالب در میان عرب‌ها بنیان نهادند و هر چه غیر آن را «شاذّ» و نادر دانستند و تنها به ثبت آنها اکتفا نمودند و از نمونه‌های شاذ و نادر پیروی نکردند. 3) با استخراج قواعد زبان از کلام « مطّرد » و غالب عرب‌های فصیح، کلام غیر منقول را بر کلام منقول حمل کردند و از این طریق، کلام منقول را قیاسی برای نظایر و امثال آن نمونه‌ها قرار دادند. « ابوعلی فارسی » از بزرگان نحو در قرن چهارم، در خصوص سماع و قیاس، بر این قول بود که قواعد نحو را باید تنها از لغت غالب در میان عرب ها استنباط نمود و لغت شاذ را تنها می توان به کار برد ولی از قیاس بر آن باید پرهیز نمود. او همچنین از استشهاد به حدیث پیامبر (ص ) ـ جز در چند مورد خاص ـ و نیز شعر شعرای « مولّـد » اجتناب می کرد. « ابوعلی » سماع، برتر و مهم تر از قیاس می‌شمرد و معتقد بود نباید قیاس را، هرچند درست باشد، بر سماع و لغت غالب، ترجیح داد.
کلیدواژهها: ابوعلی فارسی، نحو، سماع و قیاس نحوی، مطّرد و شاذ، تاویل نحوی.
علمی - پژوهشی
دکتر صدقی دکتر صدقی؛ دکتر فلاحتی دکتر فلاحتی؛ ملایی ملایی
چکیده
تحلیل تجربه شعری ابوفراس در قصیده‌ای از رومیات او و تببین عناصر سازنده آن از جنبه‌های بلاغی، دلالیّ و نحوی اساس این گفتار را تشکیل می دهد. در این جستار طبیعت ویژه قصیده در گزینش شیوه تحلیلی به کار گرفته شده مؤثّر بوده و رسیدن به نتیجه تحقیق را هموارتر ساخته است.
این مقاله از شیوه تحلیل گفتمان شعری که تکنیکی مؤثر برای کشف مقاصد ...
بیشتر
تحلیل تجربه شعری ابوفراس در قصیده‌ای از رومیات او و تببین عناصر سازنده آن از جنبه‌های بلاغی، دلالیّ و نحوی اساس این گفتار را تشکیل می دهد. در این جستار طبیعت ویژه قصیده در گزینش شیوه تحلیلی به کار گرفته شده مؤثّر بوده و رسیدن به نتیجه تحقیق را هموارتر ساخته است.
این مقاله از شیوه تحلیل گفتمان شعری که تکنیکی مؤثر برای کشف مقاصد نهان و آشکار شاعر است مدد جسته و به دنبال آن است که دامنه تأثیر کیفیّت روحی و عاطفی شاعر را در ایجاد یکپارچگی بین عناصر سروده، شیوه بیانی قصیده، نوع چینش واژگان و ساختار ترکیبات شعری وارسی کند و به عبارتی دریابد که آیا «انرژی یا عاطفه شاعر در قالب شعری او تجلّی یافته است»؟ نیز در صدد فهم این حقیقت است که آیا می‌توان با بررسی عناصر و مؤلّفههای موجود در شعر به نیّت اصلی سراینده و کانون عاطفی او پی برد؟ نتیجه تحقیق به خوبی رابطه عمیق بین ذهن و زبان الهام بخش ابوفراس را در قصیده نمودار میسازد و نشان میدهد که چگونه احساس عمیق درد اسارت موجب یگانگی معماری بیانی با لحن عاطفی و فضای روانی شعر شده و نظم و معنی را به سازشی پایدار آورده است.
کلیدواژهها: ابوفراس حمدانی، قصیده رومیّه، عاطفه، تصویر، قاموس شعری
علمی - پژوهشی
عبداللهی عبداللهی؛ امام زاده امام زاده
چکیده
تاریخ شعری صناعتی ادبی است که شاعر در آن، تاریخ وقوع حوادث و وقایع مهم و تلخ و شیرین را با ماده تاریخی مناسب ضمن یک یا چند بیت خود می‌آورد. این صنعت زیبای شعری در اشعار برخی از علمای شیعه، در دو قرن اخیر به گونه‌ای جذاب و زیبا دیده می‌شود. این گفتار مناسبت‌ها و مضامینی که در برهة زمانی یادشده در شعر علمای شیعه به صورت ماده تاریخ شعری ...
بیشتر
تاریخ شعری صناعتی ادبی است که شاعر در آن، تاریخ وقوع حوادث و وقایع مهم و تلخ و شیرین را با ماده تاریخی مناسب ضمن یک یا چند بیت خود می‌آورد. این صنعت زیبای شعری در اشعار برخی از علمای شیعه، در دو قرن اخیر به گونه‌ای جذاب و زیبا دیده می‌شود. این گفتار مناسبت‌ها و مضامینی که در برهة زمانی یادشده در شعر علمای شیعه به صورت ماده تاریخ شعری وارد شده و نیز محاسبۀ ماده تاریخها و به ویژه برخی تاریخهای شعری پیچیده و معماگونه و خطای محاسبۀ بعضی از آنها را توضیح می دهد و در نهایت به بیان زیباییهای این گونه اشعار می پردازد.
کلید واژهها: شعر تاریخ، ماده تاریخ، شعر عربی، علمای شیعه، حساب ابجدی (جمل).
علمی - پژوهشی
دکتر نوروزی دکتر نوروزی؛ عباس زاده عباس زاده
چکیده
تابو ها مقولات و مفاهیمی است که به واسطه حرمت عرفی یا اجتماعی و دینی از ذکر یا استفاده آن می‌پرهیزند. این حرمت و ناخوشایندی تابوها، انسان را به پردازش مفاهیم ناخوشایند، زشت، خشن و گستاخانه، در قالبی زیبا، خوشایند و پسندیده و دور از صراحت لهجه سوق داده است که از این شیوه معناپردازی به حسن تعبیر یاد شده است.
مقوله حسن تعبیر از آغاز ...
بیشتر
تابو ها مقولات و مفاهیمی است که به واسطه حرمت عرفی یا اجتماعی و دینی از ذکر یا استفاده آن می‌پرهیزند. این حرمت و ناخوشایندی تابوها، انسان را به پردازش مفاهیم ناخوشایند، زشت، خشن و گستاخانه، در قالبی زیبا، خوشایند و پسندیده و دور از صراحت لهجه سوق داده است که از این شیوه معناپردازی به حسن تعبیر یاد شده است.
مقوله حسن تعبیر از آغاز پژوهش های زبانی و ادبی در کانون توجه علمای زبان و منتقدان مسلمان قرار گرفت، به گونه ای که بیشتر آنان به معرفی و نام گذاری و تحلیل شیوه‌ها و انگیزه ها و گستره معنایی این رفتار زبانی پرداختند. قدما در زمینه نام گذاری این شیوه معناپردازی، گاه برابرنهادهایی به کاربرده اند، مانند "التلطُّف"، و گاه از شیوه های ساخت حسن تعبیر، مانند " الکنایة" برای نام گذاری آن بهره جسته اند. حوزه معنایی حسن تعبیر در زبان عربی، امور جنسی، رخدادها و پدیده های ناگوار همچون مرگ، بیماری است. رعایت ادب و شرم، کاستن از بار منفی تعابیر صریح و تلطیف آن، بدبینی و ترس، نزاکت مداری، تفنن و نوجویی و تکریم وبزرگداشت، مهم ترین انگیزه های این رفتار زبانی را سامان می دهند. این نوشتار، به جایگاه مقوله "حسن تعبیر" در نقد ادبی، به بازشناسی این رفتار زبانی و انگیزه های کاربرد و شیوه های ساخت آن می پردازد و به فراخور مقام از دیدگاه های قدما نیز بهره خواهد جست.
کلیدواژهها: حسن تعبیر، تابو، رفتار زبانی، آشنایی زدایی.
