احمدی چناری احمدی چناری؛ حبیبی حبیبی
چکیده
مساله محوری این جستار، بررسی و تبیین جایگاه زنان در جریان مقاومت فلسطین از طریق واکاوی نمادهای مربوط به آنها در شعر فدوی طوقان است. او به عنوان نماینده و الگوی شعر پایداری بانوان شناخته می شود و اشتهارش تا حدی در سایه شخصیت ادبی برادرش، ابراهیم طوقان ، قرار گرفته است. فدوی، نقش مهمی در ترسیم مجاهدات‌های زنان فلسطینی در مبارزه علیه ...
بیشتر
مساله محوری این جستار، بررسی و تبیین جایگاه زنان در جریان مقاومت فلسطین از طریق واکاوی نمادهای مربوط به آنها در شعر فدوی طوقان است. او به عنوان نماینده و الگوی شعر پایداری بانوان شناخته می شود و اشتهارش تا حدی در سایه شخصیت ادبی برادرش، ابراهیم طوقان ، قرار گرفته است. فدوی، نقش مهمی در ترسیم مجاهدات‌های زنان فلسطینی در مبارزه علیه اشغالگران صهیونیست دارد. در این نوشتار، سعی بر آن است تا نمادهای پایداری زنان در سه بخش در شعر وی بررسی و تحلیل شود:
اتحاد نمادین زن و وطن
حضور نمادین دختران مبارز فلسطینی
بازتاب داستان‌های تاریخی و اساطیر
کلیدواژهها: فدوی طوقان، شعر مقاومت، نماد، زن فلسطینی.
اصغری اصغری
چکیده
بهاء طاهر یکی از داستان‌نویسان برجسته مصر است و دارای 10 اثر داستانی است. وی اصولاً نویسنده‌ای رئالیست است که از امکانات فنی مکتب هنری رئالیسم به طور کامل بهره برده است. هدف ما در این مقاله، شناساندن ویژگی های تکنیکی و محتوایی داستان‌های بهاءطاهر است. از این رو، در بخش نخست به ویژگیهای قالب داستانی در آثار او می پردازیم و با پیرنگ ...
بیشتر
بهاء طاهر یکی از داستان‌نویسان برجسته مصر است و دارای 10 اثر داستانی است. وی اصولاً نویسنده‌ای رئالیست است که از امکانات فنی مکتب هنری رئالیسم به طور کامل بهره برده است. هدف ما در این مقاله، شناساندن ویژگی های تکنیکی و محتوایی داستان‌های بهاءطاهر است. از این رو، در بخش نخست به ویژگیهای قالب داستانی در آثار او می پردازیم و با پیرنگ و کشمکش و داستان موقعیت، رمان دراماتیک و مکانهای شهری در داستان های او اشنا می شویم و در بخش دوم به مضامین آثارش از قبیل انقلاب ژوئیه، مسائل مربوط به طبقه متوسط و روشنفکر، استعمار، و مسأله فلسطین خواهیم پرداخت.
کلیدواژهها: بهاء طاهر، مصر، داستان، ویژگی های قالب، محتوای داستانی.
رجبی رجبی
چکیده
شعر معاصر، تعهد به مسائل اجتماعی انسان را سرلوحه مضامین خویش قرار می دهد و شاعرانی را به تاریخ معرفی می کند که در راستای تصویر مفاهیم اجتماعی و حل مشکلات جامعه می کوشند.
از برجسته ترین شاعرانی که در این فضا حرکت می کنند، عبدالوهاب البیاتی و مهدی اخوان ثالث هستند. آن ها در دو جامعه با شرایط اجتماعی مشابهی زندگی می کنند و با توجه به زمینه ...
بیشتر
شعر معاصر، تعهد به مسائل اجتماعی انسان را سرلوحه مضامین خویش قرار می دهد و شاعرانی را به تاریخ معرفی می کند که در راستای تصویر مفاهیم اجتماعی و حل مشکلات جامعه می کوشند.
از برجسته ترین شاعرانی که در این فضا حرکت می کنند، عبدالوهاب البیاتی و مهدی اخوان ثالث هستند. آن ها در دو جامعه با شرایط اجتماعی مشابهی زندگی می کنند و با توجه به زمینه های فکری و عقیدتی مشترک، دارای دیدگاه های مشترکی در برخورد با مسائل اجتماعی موجود هستند.
این نوشته بر آن است تا با نگاهی پژوهشی به شعر آنان، به کشف مصادیق برخاسته از این دیدگاه ها نائل آید.
کلیدواژهها: شعر معاصر، انسان، اجتماع، تعهد، جهل و فقر، مبارزه.
سلیمی سلیمی؛ صالحی صالحی
چکیده
بدر شاکر السیاب شاعر عراقی و خلیل حاوی شاعر لبنانی، هر دو نسبت به زندگی و وضعیت نابسامان جامعه خویش که در گرداب عقب ماندگی، جهل و استبداد غرق بوده، به شدت بدبین بوده اند. به کارگیری هنرمندانه میراث گذشته و اسطوره ها و از آن جمله، وصف افسانه سفرهای ماجراجویانه سندباد در شعر این دو، ابزاری مناسب برای بیان واقعیت‌های تلخ جامعه آن روز ...
بیشتر
بدر شاکر السیاب شاعر عراقی و خلیل حاوی شاعر لبنانی، هر دو نسبت به زندگی و وضعیت نابسامان جامعه خویش که در گرداب عقب ماندگی، جهل و استبداد غرق بوده، به شدت بدبین بوده اند. به کارگیری هنرمندانه میراث گذشته و اسطوره ها و از آن جمله، وصف افسانه سفرهای ماجراجویانه سندباد در شعر این دو، ابزاری مناسب برای بیان واقعیت‌های تلخ جامعه آن روز بوده است.
سیاب، هرچند در آغاز امیدوار بود و اسطوره را برای بیان مقاصد انقلابی خود به کار می‌برد، اما طولی نکشید که روحیه یأس بر او غالب شد. قصایدی که در آن نقاب سندباد را بر چهره زده، متعلق به این دوره است. سندباد در واقع، توصیف دردهای جسمی و روحی شاعر و پژواک صدای عراق معاصر است که تغییرات سیاسی و اجتماعی آن، با ناکامی روبرو شده است.
اما خلیل حاوی با استفاده از این اسطوره، از یک سوی مانند سیاب به بیان دردها و رنج های خود و ملت خویش می پردازد و از سوی دیگر، سندباد نزد او بعدی دیگر نیز می یابد و تبدیل به نماد تمدنی جدید می گردد. بنابراین، سندبادِ خلیل حاوی با انجام سفرهای مخاطره آمیز و موفقیت در آنها، به اهدافی دست می یابد که سندباد سیاب از عهده آنها برنیامده است. در یکی، رویارویی بین امید و نوامیدی آشکار است و در دیگری، یأسی مطلق بر همه جا سایه افکنده است.
کلیدواژه ها: سیاب، خلیل حاوی، سندباد، اسطوره.
عرب عرب؛ صدیقی صدیقی
چکیده
ممکن است این سؤال در ذهن خواننده مقاله مطرح شود که انگیزه جستجو و بررسی ویژگیهای پارناسیسم در شعر یک شاعر جاهلی عرب که صدها سال پیش از ظهور این مکتب می‌زیسته است، چیست؟ آیا «امرؤالقیس» پیش تر از زمان خویش ره پیموده یا مسئله چیز دیگری است؟!
حقیقت آن است که پارناسیسم گرچه نامی جدید برای یک مکتب ادبی نوپا در قرن نوزدهم است، ولی بسیاری ...
بیشتر
ممکن است این سؤال در ذهن خواننده مقاله مطرح شود که انگیزه جستجو و بررسی ویژگیهای پارناسیسم در شعر یک شاعر جاهلی عرب که صدها سال پیش از ظهور این مکتب می‌زیسته است، چیست؟ آیا «امرؤالقیس» پیش تر از زمان خویش ره پیموده یا مسئله چیز دیگری است؟!
حقیقت آن است که پارناسیسم گرچه نامی جدید برای یک مکتب ادبی نوپا در قرن نوزدهم است، ولی بسیاری از ویژگیها و اصول مطرح شده در آن در شعر شاعران عرب و به ویژه در شعر شاعران عصر جاهلی وجود داشته است و بسیاری از شاخصه‌های مکتب پارناسیسم جزء سرشت بی پروا و گستاخ همانندان امرؤالقیس بوده است؛ شاعری که به زعم نگارندگان این جستار، ادب خویش را کمتر در خدمت زندگی حقیقی و راستین مردمش قرار داد و در سروده هایش به دردها، شادی ها، سعادت و تیره روزی آنان، چندان وقعی ننهاد.
نویسندگان این جستار- ضمن نکوهش ابعاد غیر اخلاقی و وجوه پارناسی منفی مطرح در چکامه «الملک الضلیل» امریءالقیس، و برکنار از تأیید تصاویر آرزوهای سرکش و شادی های گناه آلود او- برآنند تا حقیقت و ژرفای شعری را واکاوی نمایند که از آن، رایحه پیشگامی ادبیات مشرق‌زمین در طرح ایده های نخستین مکتب ادبی پارناسیسم به مشام می رسد. هرچند این پیشگامی در شعر سراینده ای به وقوع پیوسته که در حقیقت وجودی او و اشعارش همچنان شک و تردید برجا مانده است!
کلیدواژهها: شعر، اخلاق، پارناسیسم، امرؤالقیس، وضوح.
معروف معروف
چکیده
احمد مطر از شاعران برجسته عراقی است که در جهان معاصر عرب شهرت بسیار دارد. از آنجا که قرآن کریم و متون دینی مرجع اصلی الهام همه شاعران است، احمد مطر نیز از این قاعده مستثنی نیست. وامگیری قرآنی در شعر او که برخاسته از درک و خرد هوشمندانه اوست، شیوه‌ای منحصر به فرد دارد. این مقاله بر آن است تا به سؤالهای زیر پاسخ دهد:
1. آیا نظریه تناص (بینامتنی) ...
بیشتر
احمد مطر از شاعران برجسته عراقی است که در جهان معاصر عرب شهرت بسیار دارد. از آنجا که قرآن کریم و متون دینی مرجع اصلی الهام همه شاعران است، احمد مطر نیز از این قاعده مستثنی نیست. وامگیری قرآنی در شعر او که برخاسته از درک و خرد هوشمندانه اوست، شیوه‌ای منحصر به فرد دارد. این مقاله بر آن است تا به سؤالهای زیر پاسخ دهد:
1. آیا نظریه تناص (بینامتنی) در رابطه با اشعار وی قابل توجیه است؟ 2. وامگیری احمد مطر از قرآن کریم، آشکار است یا پنهان؟ 3. آیا همه اقتباسهای او مقبول است؟ 4. آیا «حلّ یا تحلیل استهزایی» با تقلید از ساختار فواصل آیات قرآن در اشعار او دیده می‌شود؟ 5. آیا «وامگیری تلمیحی» در شعر وی نمودی دارد؟
کلیدواژهها: احمد مطر، تناص، وامگیری قرآنی، اقتباس، تلمیح
نوین نوین؛ میرزائی میرزائی
چکیده
افسانه شهرزاد، مشهورترین افسانه هزار و یک‌شب ، الهام‌بخش آثار ادبی فراوانی در ادبیات عرب گشته است. توفیق الحکیم با الهام از این اثر، نمایشنامه زیبای خود را با نام شهرزاد آفرید که ارزیابان ادبی آن را شاهکاری در نمایشنامه‌نویسی دانسته‌اند. تحلیل این نمایشنامه و مقایسه آن با افسانه شهرزاد هزار و یک‌شب براساس روش ادبیات تطبیقی، بیانگر ...
بیشتر
افسانه شهرزاد، مشهورترین افسانه هزار و یک‌شب ، الهام‌بخش آثار ادبی فراوانی در ادبیات عرب گشته است. توفیق الحکیم با الهام از این اثر، نمایشنامه زیبای خود را با نام شهرزاد آفرید که ارزیابان ادبی آن را شاهکاری در نمایشنامه‌نویسی دانسته‌اند. تحلیل این نمایشنامه و مقایسه آن با افسانه شهرزاد هزار و یک‌شب براساس روش ادبیات تطبیقی، بیانگر آن است که حکیم شخصیت شهرزاد را ژرفساخت نمایشنامه خود قرار داده است و با تصرفی ادیبانه در آن، به نمایشنامه خود صورت نمادین و عرفانی بخشیده است و هزار و یک‌شب را در حد اعتلای عظمت فکری نشان داده است. مقایسه این دو نوع رویداد ادبی و فرهنگی، نه تنها تأثیر فرهنگ ایرانی بر ادبیات جهان را نشان میدهد، بلکه برخی تشابهها و تفاوتهای فرهنگی ایران و عرب را نیز آشکار مینماید. برای روشن شدن این موضوع، در این مقاله به روش تطبیقی و تحلیل مضامین، مشابهتها و تفاوتهای محتوایی و ساختاری دو اثر نشان داده می‌شود.
کلیدواژه ها: نمایشنامه، توفیق‌الحکیم، شهرزاد، هزار و یک‌شب.
حسینی Baqer حسینی؛ خسروی خسروی
چکیده
قواعد نحوی در زبان عربی از ارکان مهم آموزش این زبان به شمار می‌آید. اما این امر پیوسته با مشکل پیچیدگی قواعد روبرو بوده است. بدون شک عوامل متعددی در مشکل بودن آموزش و فراگیری قواعد نحوی دخیل است. از جمله این عوامل می‌توان به خشک و بی‌روح بودن این ماده آموزشی، قدیمی بودن روشهای تدریس، عدم توجه به هدفمندی تعلیم و تعلم آن اشاره کرد. علاوه ...
بیشتر
قواعد نحوی در زبان عربی از ارکان مهم آموزش این زبان به شمار می‌آید. اما این امر پیوسته با مشکل پیچیدگی قواعد روبرو بوده است. بدون شک عوامل متعددی در مشکل بودن آموزش و فراگیری قواعد نحوی دخیل است. از جمله این عوامل می‌توان به خشک و بی‌روح بودن این ماده آموزشی، قدیمی بودن روشهای تدریس، عدم توجه به هدفمندی تعلیم و تعلم آن اشاره کرد. علاوه بر این طبیعت نحو به خودی خود دارای نوعی تحلیل فلسفی و اصطلاحات و جزئیات فراوان است که فهم آن را نه تنها برای فراگیران بلکه برای مدرسان نیز با مشکل مواجه کرده است. از این رو ساده کردن نحو برای آموزش آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. البته، تلاش‌هایی از گذشته تا حال به این منظور صورت گرفته است. با توجه به اهمیت مسئله، اگر تسهیل بدون قاعده و بی‌توجه به مباحث آموزشی و تربیتی انجام پذیرد راه به جایی نخواهد برد. برای این منظور باید از علوم زبان‌شناسی و فن آموزش نیز بهره برد. این مقاله در پی آن است تا از خلال مطالب مورد بحث به این سوالات پاسخ دهد: تلاش‌هایی که از گذشته تا حال در جهت تسهیل نحو انجام گرفته تا چه حد با مفهوم اجرائی تسهیل آموزش انطباق دارد؟ چه راهکارهایی برای ساده سازی آموزش نحو پیشنهاد می‌شود تا به نتیجه مطلوب دست یابد؟
کلیدواژهها: نحو، تسهیل، آموزش، یادگیرنده.
حسینی اجداد نیاکی حسینی اجداد نیاکی
چکیده
در زمینة شناخت تأثیر و تأثّر فرهنگ ها بر یکدیگر و شناخت میزان آن شاید رواج و گستره نفوذ واژه ها در یک منطقه صادق ترین گواه بر میزان تأثیرگذاری تمدنی بر تمدن دیگر باشد. در این مقاله تلاش شده به بررسی نفوذ واژگان فارسی در اشعار عربی عصر جاهلی و به تبع آن به بررسی نوع آن نفوذ، و نیز نقشی که حکومت تابع ایران در رونق-بخشی اشعار جاهلی داشت، ...
بیشتر
در زمینة شناخت تأثیر و تأثّر فرهنگ ها بر یکدیگر و شناخت میزان آن شاید رواج و گستره نفوذ واژه ها در یک منطقه صادق ترین گواه بر میزان تأثیرگذاری تمدنی بر تمدن دیگر باشد. در این مقاله تلاش شده به بررسی نفوذ واژگان فارسی در اشعار عربی عصر جاهلی و به تبع آن به بررسی نوع آن نفوذ، و نیز نقشی که حکومت تابع ایران در رونق-بخشی اشعار جاهلی داشت، پرداخته شود. واژه های دخیل پارسی در اشعار جاهلی حکایت از نفوذ دینی، اقتصادی، نظامی وسیاسی ایران پیش از اسلام در جزیره العرب دارد.
کلیدواژهها: کلمات دخیل، نفوذ فارسی، ادبیات جاهلی، تبادل فرهنگ ها.
ابویسانی ابویسانی
چکیده
غموض و ابهام، واژه‌هایی هستند که به هنگام سخن گفتن از آنها یا در هنگام نقد شعر و حکم دربارۀ آن، هردو به یک معنا به کار می روند، حال آنکه تفاوت قابل توجهی میان آنها دیده می شود. غموض، با مفهوم مثبت خود در شعر، جایگاه غیرقابل انکاری را به خود اختصاص داده، به علاوه، این شعر نیز در برجسته ترین نمونه های خود با ویژگیِ غموض شناخته شده است. ...
بیشتر
غموض و ابهام، واژه‌هایی هستند که به هنگام سخن گفتن از آنها یا در هنگام نقد شعر و حکم دربارۀ آن، هردو به یک معنا به کار می روند، حال آنکه تفاوت قابل توجهی میان آنها دیده می شود. غموض، با مفهوم مثبت خود در شعر، جایگاه غیرقابل انکاری را به خود اختصاص داده، به علاوه، این شعر نیز در برجسته ترین نمونه های خود با ویژگیِ غموض شناخته شده است. در حالی که ابهام با مفهوم سلبی اش موجب کم شدن یا از دست رفتن ارزش هنریِ یک اثر گردیده، خالق آن را در معرض اتهام قرار می دهد. در این مقاله سعی شده ابتدا با بیان معنای لغوی و اصطلاحی غموض و ابهام، به معادل هایی که در زبان های عربی و فارسی برای آنها در نظر گرفته شده اشاره و تفاوت آن دو بیان گردد. همچنین در کنار ارائۀ ابیاتی از شعر مبهم، به تحلیل نمونه هایی از شعر غامضِ سوررئالیستی و سمبولیک عربی پرداخته شود.
کلید واژه‌ها: غموض، ابهام، قصیدۀ کلیه، سوررئالیسم، سمبولیسم.
دادخواه دادخواه؛ سعدونی سعدونی
چکیده
در این نوشتار، با گذری بر مطالب و موضوعات موجود در کتاب های دسته ای از خاور شناسان پیرامون ادبیات عربی ؛ سبک تاریخ ادبیات نویسی وگرایش فکری و شیوه کار آنان، مورد بررسی وارزیابی قرار گرفته است.شناخت روش کار آنان در این زمینه، به ما کمک می کند تا دیدگاه‌های ویژه ایشان را بهتر بشناسیم و ضمن درک جایگاه " تاریخ ادب عربی" در مطالعات خاورشناسان؛ ...
بیشتر
در این نوشتار، با گذری بر مطالب و موضوعات موجود در کتاب های دسته ای از خاور شناسان پیرامون ادبیات عربی ؛ سبک تاریخ ادبیات نویسی وگرایش فکری و شیوه کار آنان، مورد بررسی وارزیابی قرار گرفته است.شناخت روش کار آنان در این زمینه، به ما کمک می کند تا دیدگاه‌های ویژه ایشان را بهتر بشناسیم و ضمن درک جایگاه " تاریخ ادب عربی" در مطالعات خاورشناسان؛ سهم و نقش آنان را در شناخت درست از گذشته ادب عربی ارج بگذاریم. مهم ترین نکته قابل توجه در این باره، شیوه خاور شناسان در تقسیم بندی دوره های ادب عربی می باشد. برای نمونه کارل بروکلمان، تنها به بیان دوره های ادبی و آوردن نام شاعران و نویسندگان و آثار آنان بسنده نکرده است؛ بلکه به بررسی علوم رایج در این دوره ها مانند فقه، فلسفه، حکمت، طب، تاریخ اسلام نیز پرداخته است . در حالی که خاور شناسانی مانند گنزالس، تنها به مطالعه وتحقیق آثار آدبی در یک دوره پرداختهاند و کوشش خود را بر روشن کردن جزیی ترین نکات ادبی در دوره مورد نظر متمرکز کرده اند.
دکتر رضایی دکتر رضایی؛ یاری یاری
چکیده
نحویان از همان آغاز پیدایش نحو، به تدوین قواعد زبان عربی که قرآن به آن نازل گشته بود، همت گماشتند. آنان در این راه، چند اصل را مورد توجه قرار دادند: 1) برای تدوین قواعد نحو، تنها به زبان قبایل فصیح و اصیل عرب و نیز راویان مورد وثوق استناد کردند 2) قواعد نحو را بر لغت « مطّرد » و غالب در میان عرب‌ها بنیان نهادند و هر چه غیر آن را «شاذّ» و نادر ...
بیشتر
نحویان از همان آغاز پیدایش نحو، به تدوین قواعد زبان عربی که قرآن به آن نازل گشته بود، همت گماشتند. آنان در این راه، چند اصل را مورد توجه قرار دادند: 1) برای تدوین قواعد نحو، تنها به زبان قبایل فصیح و اصیل عرب و نیز راویان مورد وثوق استناد کردند 2) قواعد نحو را بر لغت « مطّرد » و غالب در میان عرب‌ها بنیان نهادند و هر چه غیر آن را «شاذّ» و نادر دانستند و تنها به ثبت آنها اکتفا نمودند و از نمونه‌های شاذ و نادر پیروی نکردند. 3) با استخراج قواعد زبان از کلام « مطّرد » و غالب عرب‌های فصیح، کلام غیر منقول را بر کلام منقول حمل کردند و از این طریق، کلام منقول را قیاسی برای نظایر و امثال آن نمونه‌ها قرار دادند. « ابوعلی فارسی » از بزرگان نحو در قرن چهارم، در خصوص سماع و قیاس، بر این قول بود که قواعد نحو را باید تنها از لغت غالب در میان عرب ها استنباط نمود و لغت شاذ را تنها می توان به کار برد ولی از قیاس بر آن باید پرهیز نمود. او همچنین از استشهاد به حدیث پیامبر (ص ) ـ جز در چند مورد خاص ـ و نیز شعر شعرای « مولّـد » اجتناب می کرد. « ابوعلی » سماع، برتر و مهم تر از قیاس می‌شمرد و معتقد بود نباید قیاس را، هرچند درست باشد، بر سماع و لغت غالب، ترجیح داد.
کلیدواژهها: ابوعلی فارسی، نحو، سماع و قیاس نحوی، مطّرد و شاذ، تاویل نحوی.
سیفی سیفی؛ انصاری انصاری
چکیده
بی شکّ، رنگ از عوامل مهمّ خلق اثر هنری، بویژه شعر است. شاعر در آفرینش اثر خود گاه رنگ را به خاطر زیباییهای حسّی به کار می گیرد تا ارزشهای درونی آن را پدیدار سازد، امّا گاهی هم هنرمند از این مراحل پا فراتر نهاده و مفاهیم نمادین رنگها را موضع توجّه خود قرار می دهد تا از این راه، مفاهیم ذهنی خود را به کمک رنگهای درخشان به صورت نماد به تصویر ...
بیشتر
بی شکّ، رنگ از عوامل مهمّ خلق اثر هنری، بویژه شعر است. شاعر در آفرینش اثر خود گاه رنگ را به خاطر زیباییهای حسّی به کار می گیرد تا ارزشهای درونی آن را پدیدار سازد، امّا گاهی هم هنرمند از این مراحل پا فراتر نهاده و مفاهیم نمادین رنگها را موضع توجّه خود قرار می دهد تا از این راه، مفاهیم ذهنی خود را به کمک رنگهای درخشان به صورت نماد به تصویر کشد. در این میان وسعت دید و نگاه عمیق شاعران معاصر به پدیده های هستی در کنار آگاهی آنها از اثرات مختلف رنگها سبب می‌شود که رنگها در اشعار آنها جلوه و نمود زیبایی پیدا کند. ظاهراً در میان رنگهای موجود اطراف شاعر، رنگ سبز بیش از دیگر رنگها توجّه شاعر نوپرداز، عبدالمعطی حجازی را به خود جلب کرده؛ چرا که رنگ غالب روستا، محبوب و معشوق واقعی شاعر است، ضمن اینکه معانی نمادین جدیدی هم یافته است؛ در مقاله حاضر تلاش شده تا جایگاه این رنگ در تصاویر شعری این شاعر و معانی و دلالتهای نمادین و برخی جنبه های زیباشناختی آن تبیین شود. بررسی رنگ سبز در اشعار حجازی مبیّن این است که سبز پربسامدترین رنگ در شعر حجازی و رنگ غالب همۀ دفاتر شعری اوست که خود بیانگر علاقه شاعر و گرایش او به این رنگ است و یا نگاه خاصّ شاعر به روستا موجب گشته شهر گریزی و اشتیاق بازگشت به روستا اصلی ترین عامل در جهت نمادین شدن این رنگ در اشعار او باشد.
کلید واژه‌ها: تصویرشعری، زیبایی شناسی، رنگ سبز، عبدالمعطی حجازی، روستا.
دکتر صدقی دکتر صدقی؛ دکتر فلاحتی دکتر فلاحتی؛ ملایی ملایی
چکیده
تحلیل تجربه شعری ابوفراس در قصیده‌ای از رومیات او و تببین عناصر سازنده آن از جنبه‌های بلاغی، دلالیّ و نحوی اساس این گفتار را تشکیل می دهد. در این جستار طبیعت ویژه قصیده در گزینش شیوه تحلیلی به کار گرفته شده مؤثّر بوده و رسیدن به نتیجه تحقیق را هموارتر ساخته است.
این مقاله از شیوه تحلیل گفتمان شعری که تکنیکی مؤثر برای کشف مقاصد ...
بیشتر
تحلیل تجربه شعری ابوفراس در قصیده‌ای از رومیات او و تببین عناصر سازنده آن از جنبه‌های بلاغی، دلالیّ و نحوی اساس این گفتار را تشکیل می دهد. در این جستار طبیعت ویژه قصیده در گزینش شیوه تحلیلی به کار گرفته شده مؤثّر بوده و رسیدن به نتیجه تحقیق را هموارتر ساخته است.
این مقاله از شیوه تحلیل گفتمان شعری که تکنیکی مؤثر برای کشف مقاصد نهان و آشکار شاعر است مدد جسته و به دنبال آن است که دامنه تأثیر کیفیّت روحی و عاطفی شاعر را در ایجاد یکپارچگی بین عناصر سروده، شیوه بیانی قصیده، نوع چینش واژگان و ساختار ترکیبات شعری وارسی کند و به عبارتی دریابد که آیا «انرژی یا عاطفه شاعر در قالب شعری او تجلّی یافته است»؟ نیز در صدد فهم این حقیقت است که آیا می‌توان با بررسی عناصر و مؤلّفههای موجود در شعر به نیّت اصلی سراینده و کانون عاطفی او پی برد؟ نتیجه تحقیق به خوبی رابطه عمیق بین ذهن و زبان الهام بخش ابوفراس را در قصیده نمودار میسازد و نشان میدهد که چگونه احساس عمیق درد اسارت موجب یگانگی معماری بیانی با لحن عاطفی و فضای روانی شعر شده و نظم و معنی را به سازشی پایدار آورده است.
کلیدواژهها: ابوفراس حمدانی، قصیده رومیّه، عاطفه، تصویر، قاموس شعری
صیادی نژاد صیادی نژاد
چکیده
یکی از انواع آشنایی زدایی در زبان انتخاب بیان پارادوکسی است که علمای بلاغت ما آن را نشناخته و جزو تضاد به شمار آورده اند.گرچه در ادب عربی از دیرباز متناقض نما به کار رفته است، امّا به عنوان ترفندی شاعرانه در کتاب های صناعات شعری نیامده و شاعران از طریق ادبیّات غرب با آن آشنا شده اند. پارادوکس در زبان شعر معاصر عرب در دو ساختار نحوی و ...
بیشتر
یکی از انواع آشنایی زدایی در زبان انتخاب بیان پارادوکسی است که علمای بلاغت ما آن را نشناخته و جزو تضاد به شمار آورده اند.گرچه در ادب عربی از دیرباز متناقض نما به کار رفته است، امّا به عنوان ترفندی شاعرانه در کتاب های صناعات شعری نیامده و شاعران از طریق ادبیّات غرب با آن آشنا شده اند. پارادوکس در زبان شعر معاصر عرب در دو ساختار نحوی و معناشناختی شکل می گیرد. پارادوکس از جهت دوسویۀ آن دو قسم است: یکی پارادوکس نزدیک و دیگر پارادوکس دور.دو طرف متناقض در تصویر پارادوکسی مانند دو تیغة قیچی اند که ذهن معتاد به امور عادّی را می گزند. هرچه فاصله میان دوسویه کمتر باشد بر بلاغت سخن افزوده می شود و پایه و مایه سخن بالاتر میرود.
کلید واژه ها: متناقض نما،تصاویرپارادوکسی، آشنایی زدایی، شعرمعاصر عرب.
عبداللهی عبداللهی؛ امام زاده امام زاده
چکیده
تاریخ شعری صناعتی ادبی است که شاعر در آن، تاریخ وقوع حوادث و وقایع مهم و تلخ و شیرین را با ماده تاریخی مناسب ضمن یک یا چند بیت خود می‌آورد. این صنعت زیبای شعری در اشعار برخی از علمای شیعه، در دو قرن اخیر به گونه‌ای جذاب و زیبا دیده می‌شود. این گفتار مناسبت‌ها و مضامینی که در برهة زمانی یادشده در شعر علمای شیعه به صورت ماده تاریخ شعری ...
بیشتر
تاریخ شعری صناعتی ادبی است که شاعر در آن، تاریخ وقوع حوادث و وقایع مهم و تلخ و شیرین را با ماده تاریخی مناسب ضمن یک یا چند بیت خود می‌آورد. این صنعت زیبای شعری در اشعار برخی از علمای شیعه، در دو قرن اخیر به گونه‌ای جذاب و زیبا دیده می‌شود. این گفتار مناسبت‌ها و مضامینی که در برهة زمانی یادشده در شعر علمای شیعه به صورت ماده تاریخ شعری وارد شده و نیز محاسبۀ ماده تاریخها و به ویژه برخی تاریخهای شعری پیچیده و معماگونه و خطای محاسبۀ بعضی از آنها را توضیح می دهد و در نهایت به بیان زیباییهای این گونه اشعار می پردازد.
کلید واژه‌ها: شعر تاریخ، ماده تاریخ، شعر عربی، علمای شیعه، حساب ابجدی (جمل).
عسکری Dr. Askari عسکری
چکیده
یکی از معیارهای ارزشیابی و داوری مقالات علمی پژوهی، اهمّیّت و ضرورت موضوع تحقیق، تنظیم عنوان مناسب برای آن می باشد. صاحب نظران در زمینة بهبود روشهای تحقیق به یافته ها و تجربه های ارزشمندی دست یافته اند که منجر به تعیین معیارهایی برای انتخاب موضوع و تنظیم عنوان مناسب برای آن شده است. این معیارها شامل محدود و محصور بودن موضوع، جدید و ...
بیشتر
یکی از معیارهای ارزشیابی و داوری مقالات علمی پژوهی، اهمّیّت و ضرورت موضوع تحقیق، تنظیم عنوان مناسب برای آن می باشد. صاحب نظران در زمینة بهبود روشهای تحقیق به یافته ها و تجربه های ارزشمندی دست یافته اند که منجر به تعیین معیارهایی برای انتخاب موضوع و تنظیم عنوان مناسب برای آن شده است. این معیارها شامل محدود و محصور بودن موضوع، جدید و مفید بودن آن، و همچنین مختصر و واضح و جذّاب بودن عنوان آن می باشد که پایبندی و رعایت آن نیاز به مهارت و تجربه و دقّت فراوان دارد. بررسی معیارهای فوق در بیش از هشتاد مقاله علمی پژوهشی چاپ شده در مجلّات معتبر زبان و ادبیّات عربی نشان می دهد که صرف نظر از تعداد معدودی ، بسیاری از مقالات منتشر شده دارای نواقصی از قبیل وسیع و تکراری بودن موضوع تحقیق، و همچنین طولانی و مبهم بودن عنوان آن می باشند، که خود ناشی از عدم اهتمام یا حتّی عدم آگاهی کامل از اصول و مبانی روش تحقیق می باشد.
کلیدواژهها: مقالات پژوهشی، انتخاب موضوع، تنظیم عنوان، معیارهای علمی،ادبیّات عربی.
دکتر نوروزی دکتر نوروزی؛ عباس زاده عباس زاده
چکیده
تابو ها مقولات و مفاهیمی است که به واسطه حرمت عرفی یا اجتماعی و دینی از ذکر یا استفاده آن می‌پرهیزند. این حرمت و ناخوشایندی تابوها، انسان را به پردازش مفاهیم ناخوشایند، زشت، خشن و گستاخانه، در قالبی زیبا، خوشایند و پسندیده و دور از صراحت لهجه سوق داده است که از این شیوه معناپردازی به حسن تعبیر یاد شده است.
مقوله حسن تعبیر از آغاز ...
بیشتر
تابو ها مقولات و مفاهیمی است که به واسطه حرمت عرفی یا اجتماعی و دینی از ذکر یا استفاده آن می‌پرهیزند. این حرمت و ناخوشایندی تابوها، انسان را به پردازش مفاهیم ناخوشایند، زشت، خشن و گستاخانه، در قالبی زیبا، خوشایند و پسندیده و دور از صراحت لهجه سوق داده است که از این شیوه معناپردازی به حسن تعبیر یاد شده است.
مقوله حسن تعبیر از آغاز پژوهش های زبانی و ادبی در کانون توجه علمای زبان و منتقدان مسلمان قرار گرفت، به گونه ای که بیشتر آنان به معرفی و نام گذاری و تحلیل شیوه‌ها و انگیزه ها و گستره معنایی این رفتار زبانی پرداختند. قدما در زمینه نام گذاری این شیوه معناپردازی، گاه برابرنهادهایی به کاربرده اند، مانند "التلطُّف"، و گاه از شیوه های ساخت حسن تعبیر، مانند " الکنایة" برای نام گذاری آن بهره جسته اند. حوزه معنایی حسن تعبیر در زبان عربی، امور جنسی، رخدادها و پدیده های ناگوار همچون مرگ، بیماری است. رعایت ادب و شرم، کاستن از بار منفی تعابیر صریح و تلطیف آن، بدبینی و ترس، نزاکت مداری، تفنن و نوجویی و تکریم وبزرگداشت، مهم ترین انگیزه های این رفتار زبانی را سامان می دهند. این نوشتار، به جایگاه مقوله "حسن تعبیر" در نقد ادبی، به بازشناسی این رفتار زبانی و انگیزه های کاربرد و شیوه های ساخت آن می پردازد و به فراخور مقام از دیدگاه های قدما نیز بهره خواهد جست.
کلیدواژهها: حسن تعبیر، تابو، رفتار زبانی، آشنایی زدایی.
معروف معروف
چکیده
پس از اختراع شکلهای تصویری توسّط فینیقیان، این شکلها در قالب حروف به زبان عربی و سپس فارسی منتقل شد. پس از آن، شاعران دو زبان در دوره‌های مختلف با بهره‌گیری از شکل ظاهری این حروف تعابیر تغزّلی ارزنده‌ای را به عرصۀ ادبیات فارسی و عربی عرضه نموده‌اند که به نوبۀ خود شاهکار ادبی ارزنده‌ای محسوب می‌شود. در این مقاله شواهد متعدّدی از ...
بیشتر
پس از اختراع شکلهای تصویری توسّط فینیقیان، این شکلها در قالب حروف به زبان عربی و سپس فارسی منتقل شد. پس از آن، شاعران دو زبان در دوره‌های مختلف با بهره‌گیری از شکل ظاهری این حروف تعابیر تغزّلی ارزنده‌ای را به عرصۀ ادبیات فارسی و عربی عرضه نموده‌اند که به نوبۀ خود شاهکار ادبی ارزنده‌ای محسوب می‌شود. در این مقاله شواهد متعدّدی از تصویرگری حروف الفبا در اشعار شاعران دو زبان، صرف نظر از زمان حیات آنان عرضه شده است.
کلیدواژهها: تغزّل، حروف الفبای فارسی و عربی، تشبیه، تصویر پردازی حروف.
منتظمی منتظمی؛ نوروزی نوروزی؛ احمدی چناری احمدی چناری
چکیده
آرمانشهر، جامعه‌ای آرمانی و مطلوب در خیال و رویای بسیاری از اندیشمندان بزرگ است که خاستگاه اوّلیۀ آن، ایده آلیسم افلاطونی در کتاب جمهوریت می باشد. این مقاله به تحلیل اندیشه آرمانشهری « فوزی معلوف» از نام آوران رمانتیسم عربی ـ در قصیده «علی بساط الرّیح » می پردازد. به این منظور، ابتدا مفهوم آرمانشهر و علت اوج گیری این اندیشه در مکتب ...
بیشتر
آرمانشهر، جامعه‌ای آرمانی و مطلوب در خیال و رویای بسیاری از اندیشمندان بزرگ است که خاستگاه اوّلیۀ آن، ایده آلیسم افلاطونی در کتاب جمهوریت می باشد. این مقاله به تحلیل اندیشه آرمانشهری « فوزی معلوف» از نام آوران رمانتیسم عربی ـ در قصیده «علی بساط الرّیح » می پردازد. به این منظور، ابتدا مفهوم آرمانشهر و علت اوج گیری این اندیشه در مکتب رمانتیسم بررسی شده، سپس در ادامه بعد از معرّفی مختصری از قصیده، به جهت ساختار روایی آن، عناصری مانند: کشمکش، گفتگو و زمان و مکان بررسی شده است. بخش بعدی به کارکرد و نقش تخیل رمانتیکی در آفرینش جهان آرمانی شاعر اختصاص یافته و در بخش پایانی نشان خواهیم داد که آزادی به عنوان بزرگترین رؤیای شاعر، در بردارنده مفاهیمی آرمانی مانند: آرامش، عدالت، عشق راستین و جاودانگی است.
کلید واژه‌ها: فوزی معلوف،" علی بساط الریح"، آرمانشهر، آزادی.
میرزایی نیا میرزایی نیا؛ زیبایی زیبایی
چکیده
عبد السّّلام عُجیلی پزشک، ادیب و داستان نویس معاصر سوری با سبک خاص و شیوة شخصی اش در توصیف و بیان، حلقة اتّصال بین نویسندگان پیشگام دهه های سی و چهل قرن بیستم از سویی و نوپردازان دهه های پنجاه و شصت از سوی دیگر است. آفرینشهای هنری او آمیخته ای از تواناییهای این دو نسل است. او سبکی آسان، شیوا و غیر متصنّع دارد. از پدیده های بارز شیوه بیان ...
بیشتر
عبد السّّلام عُجیلی پزشک، ادیب و داستان نویس معاصر سوری با سبک خاص و شیوة شخصی اش در توصیف و بیان، حلقة اتّصال بین نویسندگان پیشگام دهه های سی و چهل قرن بیستم از سویی و نوپردازان دهه های پنجاه و شصت از سوی دیگر است. آفرینشهای هنری او آمیخته ای از تواناییهای این دو نسل است. او سبکی آسان، شیوا و غیر متصنّع دارد. از پدیده های بارز شیوه بیان او تکیه بر فصاحت زبان و به کارگیری واژههای علمی در داستان است. شخصیّتهای داستانی او شامل همه سطوح و طبقات اجتماع می شوند. مهمترین مضامین داستان‌های او که پیوندی نزدیک با مسائل و مشکلات مردمش دارد، از تجربیّات زندگی شخصی و اجتماعی و رویدادهای مختلف سرچشمه گرفته یا حاصل اطّلاعاتی است که از رهگذر سفرهای بی شمار به کشورهای مختلف به دست آورده است.
کلید واژه‌ها: عبدالسّلام عُجیلی، سوریه، ادب معاصر عربی، داستان کوتاه، مضمون، شخصیّت.
نجفی ایوکی نجفی ایوکی
چکیده
عبدالوهاب البیّاتی ( 1999 – 1926.م) از‌جمله شاعرانی است که اسطوره در شعرش حضوری فعّال دارد و از بسامدی بالا برخوردار است و سازه اصلیِ تفسیر پذیرترین سروده هایش را تشکیل می دهد. او با فراخوانی اسطوره های کهن و دخل و تصرّف در آنها، در پی آن است تا ضمن اصالت بخشی به اثر ادبی خود، پوشیده تر و ادبی تر به ابراز ایده هایش بپردازد. کار او نقل ساده ...
بیشتر
عبدالوهاب البیّاتی ( 1999 – 1926.م) از‌جمله شاعرانی است که اسطوره در شعرش حضوری فعّال دارد و از بسامدی بالا برخوردار است و سازه اصلیِ تفسیر پذیرترین سروده هایش را تشکیل می دهد. او با فراخوانی اسطوره های کهن و دخل و تصرّف در آنها، در پی آن است تا ضمن اصالت بخشی به اثر ادبی خود، پوشیده تر و ادبی تر به ابراز ایده هایش بپردازد. کار او نقل ساده اسطوره نیست، بلکه برداشت جدید و متفاوتی از آن دارد و با زبدگی چشمگیر، تفسیر تازه تر و عمیق تری از اسطوره هــــا به نمایش می گذارد. او با انعطاف پذیر ساختن و آشنایی زدایی در چهرۀ آنان، تجربه های معاصر خود را بر آنــان حمل می نماید. روانشناختی اسطوره های شاعر نشان از آن دارد که شخصیّت اسطوره ای در واقع همان « من » هایِ خود شاعرند که به شکلهای گوناگون از نیّتها، آرزوها، اشتیاقها و انگیزه های وی خبر می دهند. شخصیّتهای اسطوره ایِ بیاتی همگی دغدغه سیاسی – اجتماعی دارند و از دردی مشترک می نالند و خواهان آزادی سیاسی و عدالت اجتماعی هستند. در نگاه کلی می توان گفت: اسطوره های وی عهده دار اندیشه فدا دهی، زندگی در مرگ ، خوارشدگی عاطفی، ماجرا جویی ، احساس غربت و همزاد پنداری‌اند.
در این جستار با نگاهی گذرا به روند اسطوره گرایی در شعر معاصر عربی، از شیوۀ به کارگیری و کارکرد اسطوره هایی همچون سندباد، سیزیف و تمّوز در شعر عبدالوهاب البیّاتی سخن رفته است.
کلیدواژهها: اسطوره ، عبدالوهاب البیّاتی ، سندباد، سیزیف، تمّوز.
