علمی - پژوهشی
سید عباس حسینی؛ مرضیه آباد؛ امیر مقدم متقی
چکیده
اگر شاعر یا ادیبی درآفرینش اثر هنری، رسالتی را جستجو کند، مهمترین رسالتی که بیش از هر چیز باید مورد توجه قرارگیرد، اخلاق است. با توجه به رویکرد اعتقادی و سیاسیِ خاصّی که دعبل دارد، همواره و در طول تاریخ، شخصیّت و شعر شاعر محل تاخت و تاز گروه‌های موافق و مخالف واقع شده است. گروهی بیشتر از روی غرض ورزی تمام محاسن اخلاقی او را نادیده ...
بیشتر
اگر شاعر یا ادیبی درآفرینش اثر هنری، رسالتی را جستجو کند، مهمترین رسالتی که بیش از هر چیز باید مورد توجه قرارگیرد، اخلاق است. با توجه به رویکرد اعتقادی و سیاسیِ خاصّی که دعبل دارد، همواره و در طول تاریخ، شخصیّت و شعر شاعر محل تاخت و تاز گروه‌های موافق و مخالف واقع شده است. گروهی بیشتر از روی غرض ورزی تمام محاسن اخلاقی او را نادیده گرفته و شخصیّتی سراسرگناه آلود از او ترسیم نموده‌اند. در طرف مقابل گروهی که به اصطلاح در اردوگاه موافقان صف‌آرایی نموده‌اند، با غلو و بزرگ‌نمایی و خَلق شخصیتی آرمانی و پیامبرگونه به شکلی دیگر به تخریب شخصیت شاعر پرداخته‌اند. این دوگانگی و آشفتگی در تبیین شخصیت شاعر، مقدمات سردرگمی مخاطبان را فراهم آورده و آنان را در شناخت جنبه‌های مختلف شخصیت وی، با نوعی تردید و سردرگمی مواجه ساخته است؛ از این‌رو برآن شدیم تا طرحی نو درافکنیم و به‌جای توجه به آرای سایر پژوهشگران، که غالباً تحقیقاتشان را با تعصّب و غرض‌ورزی آمیخته‌اند، محور و اساس قضاوت را دیوان شاعر قرار دهیم؛ تا ضمن بررسی و تحلیل مهمترین مؤلفه‌های اخلاق در دو جنبه مثبت و منفی به تصویری درست از شخصیت شاعر دست‌یابیم. نتایج تحقیق-که برآمده از شعر شاعر است- نشان میدهد؛ شجاعت به عنوان فضیلت برتر اخلاقی به شکلی زیبا در وجود شاعر تجلّی یافته است و شاعر با اختصاص حجم نسبتاً زیادی از ابیات، جلوه‌هایی از شجاعت خود را به نمایش گذاشته است. در نقطه مقابل بدزبانی و سخنانِ پردهدرانه با نمودی که در شعر شاعر دارد موجبات تنزّل شخصیت شاعر را فراهم آورده و او را در مظان برخی از اتهامات قرار داده است.
علمی - پژوهشی
نور محمد خدایاری؛ حسن عبدالهی؛ علی نوروزی
چکیده
تقابل معنایی یکی از ابزارهای هنری و زیبایی آفرین است که بالاترین مراتب زیبایی را در ساختار و محتوای قرآن کریم باعث گشته است. توجه و مطالعهی زیباشناسی تقابل و ساختارهای تقابلی در آیات ارجمند قرآن میتواند با تقدیم مفاهیم نهفتة ارزشمند و دادههای هنری احساس‌برانگیز، به بازنمودن برخی ابهامات و پیچشهای معنایی در آنها ...
بیشتر
تقابل معنایی یکی از ابزارهای هنری و زیبایی آفرین است که بالاترین مراتب زیبایی را در ساختار و محتوای قرآن کریم باعث گشته است. توجه و مطالعهی زیباشناسی تقابل و ساختارهای تقابلی در آیات ارجمند قرآن میتواند با تقدیم مفاهیم نهفتة ارزشمند و دادههای هنری احساس‌برانگیز، به بازنمودن برخی ابهامات و پیچشهای معنایی در آنها کمک کند و تا حدود زیادی به نیازها و پرسشهای روح و عقل انسان پاسخ گفته و بر آنها تأثیر گذارد و ازآنجاکه تقابل در قرآن کریم جلوهای از زیباییها و شگفتیهای این کتاب آسمانی و وجهی از وجوه اعجاز آن است، ضرورت و اهمیت بررسی نقش ساز وکار تقابل در این سوره که از ویژگیهای خاصی برخوردار است، به‌خوبی آشکار میگردد. در این پژوهش ضمن شناسایی این سازوکار و ابزار هنری در سورهی آل عمران، تأثیر آن در ایجاد توازن آوایی و زیبایی ساختار و ایجاد پیوند و توازن معنایی و زیبایی محتوای این سوره مورد بررسی قرارگرفته است. در این راستا ابتدا به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی واژهی"تقابل" و اهمیت و جایگاه آن در ایجاد زیبایی سخن پرداخته‌شده و سپس با تحلیل نمونههایی از انواع تقابل معنایی در سورهی آل‌عمران، روشن میشود که چگونه این ابزار بلاغی توانسته است در این سوره انسجام آوایی و وحدت ساختاری ایجاد کند و در انسجام و وحدت معنایی آیات و تقدیم مفاهیم والا در آنها نقش داشته باشد. و با تقابلسازی صفات خداوند باعث ارائهی تعریف جامع و کاملی از خداوند یکتا در این سوره شده و تسلط همه جانبة او بر امور هستی از ازل تا ابد را اثبات کرده و به نفی همهی خدایان ادّعایی کافران پرداخته است.
علمی - پژوهشی
سید علی میرحسینی؛ سید عدنان اشکوری؛ علی اسودی؛ هومن ناظمیان؛ عبدالله حسینی
چکیده
رمزگان یا صورت تأویل شده رمز بر اساس سیاق سخن و چیدمان طولی و عرضی اجزای آن، یکی از مهمترین و در عین حال پیچیدهترین طرق رسیدن به لایههای نهان هر سروده یا نوشتار ادبی و کشف وجوه نامحسوس آن به شمار میآید که شاعر یا نویسنده در آن از رمز به گستره مشهودی بهرهبرداری کرده باشد. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی پس از ارائه ...
بیشتر
رمزگان یا صورت تأویل شده رمز بر اساس سیاق سخن و چیدمان طولی و عرضی اجزای آن، یکی از مهمترین و در عین حال پیچیدهترین طرق رسیدن به لایههای نهان هر سروده یا نوشتار ادبی و کشف وجوه نامحسوس آن به شمار میآید که شاعر یا نویسنده در آن از رمز به گستره مشهودی بهرهبرداری کرده باشد. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی پس از ارائه تعریفی جامع از مفهوم رمز، با تکیه بر نظریه دنیل چندلر مبنی بر آفریده شدن رمزگان تازه از بطن رمز ادبی مستعمل و امکان طبقهبندی آن در زیر مجموعههای گوناگون مانند اجتماعی، سیاسی و یا حتی تفسیری و زبانی به بازخوانی شعر محمد عفیفی مطر میپردازد. این بازخوانی به بررسی سیاقی سروده وی یعنی تبیین تأثیرپذیری هر رمز از واژگان و تعابیر هر عبارت و میزان این اثربخشی در آفرینش معانی تازه و بدیع اهتمام دارد. این پژوهش قصد دارد تا نوآوری محمد عفیفی مطر در سرودن اشعار عمیق و لایهبندی شده با بهکارگیری رموز مستعمل ادبی و خلق رمزگان تازه به واسطه آنها را شرح داده و حاصل را به یاری نظریه دنیل چندلر طبقهبندی نماید. شاعر همواره در تلاش بوده است تا از رمز تنها بهرهبرداری ادبی نکرده بلکه با استفاده از آن سعی داشته تا گاهی در لباس یک مصلح اجتماعی و گاه در کسوت یک ناقد سیاسی به اصلاح جامعه و نقد وضع سیاسی مواجه با خود بپردازد؛ وی در این امر تنها به شرح نقطه ضعف موجود اکتفا نکرده و به طرح راه حلی مطلوب از نظر خود نیز پرداخته است.
علمی - پژوهشی
پریسا کاظمی
چکیده
غاده السمان شاعر و نویسنده متعهد عرب است که در اشعار خود علیه ایدئولوژیهای نادرست جامعه واکنش نشان داده است. پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف،به چگونگی انعکاس مهمترین مسائل جامعة عرب در شعر غاده السمان پرداخته و رابطه‌ی متقابل شعر (به عنوان متن) و جامعه را در سه سطح: توصیف، تفسیر و تبیین توضیح ...
بیشتر
غاده السمان شاعر و نویسنده متعهد عرب است که در اشعار خود علیه ایدئولوژیهای نادرست جامعه واکنش نشان داده است. پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف،به چگونگی انعکاس مهمترین مسائل جامعة عرب در شعر غاده السمان پرداخته و رابطه‌ی متقابل شعر (به عنوان متن) و جامعه را در سه سطح: توصیف، تفسیر و تبیین توضیح دهد. با توجه به بررسی انجام‌شده مشخص شد که زن و وطن دو موضوع برجستة شعر السمان هستند که با دیدی انتقادی و در بافتی فرهنگی تاریخی به تصویر کشیده شده‌اند. السمان در این مجموعه شعر، سعی کرده است تا به مهمترین مشکل زنان یعنی فرهنگ مرد محور حاکم بر جامعه و نیز، جنگ‌های فرسایشی جهان عرب بپردازد و اثرات آن بر زندگی مردم را با دیدی انتقادی و گاه تمسخرآمیز به ورطه نقد بکشاند. اعتراض به اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه، نگاه انتقادی به جایگاه زنان و بافت فرهنگی جامعه در باب زنان از مهمترین موضوعات شعری السمان در این مجموعه شعر است. این پژوهش سعی دارد تا به این دو پرسش پاسخ دهد که مهمترین موضوعات اجتماعی مطرح‌شده در شعر غاده السمان بر اساس نظریة نورمن فرکلاف کدامند؟ السمان چگونه توانسته است با استفاده از کلمات این موضوعات را منتقل کند؟ در نتیجه این پژوهش مشخص شد که اشعار مجموعه شعر السمان حاصل تجربیات، ذهنیات و تفکر خود وی در باب جنگ و تأثیرات زیانبار آن بر زندگی مردم جامعه خصوصاً زنان است. جنسیت، قومیت و وطن از مهمترین مسائلی هستند که السمان به آنها توجه نشان داده است.
علمی - پژوهشی
طیبه فتحی ایرانشاهی؛ سید محمود میرزایی الحسینی؛ شیرین پورابراهیم
چکیده
احساسات از مفاهیم انتزاعی قابل‌تأمل در بررسی‌های معناشناسان شناختی است. زبان بشر، کلامی یا نوشتاری، نمودی است که تا حدودی پرده از راز مفهومسازیهای مربوط به مفاهیم پیچیده انتزاعی از جمله مفاهیم عاطفی برمی‌دارد. طرحوارههای تصوری که مبتنیبر شناخت مجسم و تجربه‌بنیادند، سازوکار اصلی بسیاری از چنین مفهوم‌سازی‌هاست. از طرفی، ...
بیشتر
احساسات از مفاهیم انتزاعی قابل‌تأمل در بررسی‌های معناشناسان شناختی است. زبان بشر، کلامی یا نوشتاری، نمودی است که تا حدودی پرده از راز مفهومسازیهای مربوط به مفاهیم پیچیده انتزاعی از جمله مفاهیم عاطفی برمی‌دارد. طرحوارههای تصوری که مبتنیبر شناخت مجسم و تجربه‌بنیادند، سازوکار اصلی بسیاری از چنین مفهوم‌سازی‌هاست. از طرفی، زبان ادبی و متون روایی بازتاب گستردة حوزه‌های انتزاعی مربوط به احساس‌اند؛ بنابراین بررسی طرحوارههای تصوری در یک متن ادبی میتواند ما را به جنبه‌هایی از نظام احساسی عاطفی حاکم بر آن متن ادبی و روایی رهنمون کند. پژوهش حاضر به توصیف و تحلیل طرحوارههای تصوری حوزۀ احساسات در رمان «مسری الغرانیق فی مدن العقیق» اثر أمیمة الخمیس (نویسنده سعودی) در چهارچوب نظریة طرحوارة تصوری لیکاف و جانسون (1987) میپردازد. ضرورت و اهداف پژوهش حاضر شناخت ذهنیت نویسنده و نظام فکری وی با استفاده از ابزار زبانی موجود در متن رمان است که در باب حوزۀ احساسات به کار رفته است. مسألة این است که طرحوارههای موجود در متن کدام‌اند و چگونه به مفهوم‌سازی احساسات در ذهن مخاطب کمک می‌کنند و با درون‌مایة داستان چه ارتباطی دارند. برای این منظور، طرحوارههای مربوط به احساسات از متن مذکور به روش نمونه‌گیری هدفمند استخراج و در چهارچوب نظریه طرحوارههای تصوری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد نویسنده با بهکارگیری ایزارهای معنی‌ساز (صورتهای زبانی موجود در متن)، توانستهاست به احساسات مدنظر خود عینیت بخشد. این صورت‌ها طرحواره بنیاد و شامل طرحوارههای حجمی، مقدار، حرکتی و مسیر، جهتی، دور و نزدیک و قدرتی می‌باشند. این طرحواره‌ها مفاهیم احساسی را اغلب به‌طور استعاری، در متن منعکس میکند و در ذهن خواننده برمی‌انگیزند. همچنین، این مفهومسازیهای طرحواره -بنیاد همراه با ذهنیت و اندیشۀ عقل‌گرای راوی و نویسنده است
علمی - پژوهشی
آزاده قادری
چکیده
با ظهور نظریات بافت بنیادی چون تحلیل انتقادی گفتمان، پیوند میان جامعه و متون ادبی اعم از شعر و نثر و به‌تبع آن تأثیر و تأثر آنها بر یکدیگر کاملاً مشهود گردیده و پرواضح است این متون تحت تأثیر نظام‌های ایدئولوژیک جامعه قرار دارند و بر اساس آن هویت مییابند. این جستار با روش توصیفی– تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای بر پنج ...
بیشتر
با ظهور نظریات بافت بنیادی چون تحلیل انتقادی گفتمان، پیوند میان جامعه و متون ادبی اعم از شعر و نثر و به‌تبع آن تأثیر و تأثر آنها بر یکدیگر کاملاً مشهود گردیده و پرواضح است این متون تحت تأثیر نظام‌های ایدئولوژیک جامعه قرار دارند و بر اساس آن هویت مییابند. این جستار با روش توصیفی– تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای بر پنج روش کلی نظریه تامپسون: مشروعیت بخشی، پنهان‌کاری، وحدت، چندپارگی و شیء انگاری تکیه دارد به روش‌شناسی مطالعه ایدئولوژیهای مسلط و متنازع در رمان «جسر بنات یعقوب» نوشته حسن حمید -داستان‌پرداز و رمان‌نویس معاصر فلسطینی- پرداخته؛ با توجه به اینکه این رمان بیانگر مسأله مهاجرنشینی صهیونیستها میباشد و به عنوان گفتمانی ادبی، صورت نمادینی است که قابلیت بازنمود، ایدئولوژی را دارد و علاوه بر انتقال آن یکی از روش‌های متنی هدفمند برای تبیین اشکال باز تولید قدرت در جهت بازنمایی معنای پنهان نیز بشمار میآید ضرورت پرداختن به آن مشخص میگردد؛ لذا پژوهش حاضر باهدف بهکارگیری راهبردهای متنی شده تامپسون در صدد آشکارسازی روابط پنهان قدرت و بازنمایی ایدئولوژیهای متن میباشد و به دنبال چرایی این موضوع است که این رمان چگونه ایدئولوژی گفتمان مسلط (صهیونیستها) را بیان میکند؛ از خلال بررسی‌ها مشخص گردیده که رمان با خلق شخصیت یعقوب مهاجر روایتگر زندگی مهاجران یهودی از زبان خودشان است و نویسنده تلاش کرده تا عقاید و ایدئولوژیهای گفتمان سلطه را از زبان خودشان بیان کند، و نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتمان مسلط از راهبردهای عقلانیسازی، شیءانگاری، افتراق و مطلوب زدایی، نمادین سازی وحدت، طبیعیسازی و پنهان‌کاری برای تبیین و استمرار ایدئولوژی اشغالگری و مستعمرهسازی صهیونیستها در مناطق عربی، نژادپرستی، مادی‌گرایی‌شان بهره برده و ایدئولوژی متنازع نویسنده که تأکید بر هوشیاری در ارتباط با دشمن، تکیه بر وحدت ملی و ترسیم اصالت عربی میباشد از خلال راهبرد پنهان‌کاری و بعضاً مطلوب زدایی تبیین و استمرار یافته است.
